Σάββατο 31 Μαΐου 2014

Το Ποίημα του Σαββατόβραδου

Δεν είσαι συ δεν είσαι συ
που με παιδεύεις τώρα
εσύ είχες μια καρδιά χρυσή
στον ήλιο και στη μπόρα
άλλαξε το στοχασμό σου
της σκέψης  τον  ωραίο
και γύρισε τον  στα παλιά
στο ρόδινο το θέρος
εκεί όπου πρωτο ξεκίνησε
ο πιο μεγάλος έρως
που ως φαίνεται κατάντησε
να μην υπάρχει άλλος
έρως τόσο πολύ μεγάλος
σε ένταση σε πάθος
σε οργή από τη χαραυγή
Στην συνέχεια του μαθήματος  στο Λατινικό Συντακτικό  θα μιλήσουμε για τον σύνδεσμο cum. Στην αρχαϊκή εποχή  η γραφή του cum ήταν quum ή quom  και  είχε χρονική σημασία. Από την χρονική προήλθε η αιτιολογική και από την αιτιολογική η εναντιωματική.
a)Ο  c u m  συντάσσεται με  ο ρ ι σ τ ι κ ή  στις περιπτώσεις:
Επί απλού χρονικού προσδιορισμού ο cum είναι πραγματικά  χρονικός temporale.Αυτή η πρόταση που εισάγεται με το cum δηλώνει το σύγχρονο.
b)O cum  για να δηλώσει επανάληψη,οπότε  ο cum =quotiens=κάθε φορά.Ο cum  εδώ καλείται επαναληπτικός.
Στους αρχαιότερους  συγγραφείς βρίσκουμε την σύνταξη του cum  ή και άλλων συνδέσμων αναφορικών ή αοριστολογικών  να συντάσσονται με οριστική. Στους μεταγενέστερους συγγραφείς  το cum συντάσσεται με υποτακτική.
c)Ο cum  είναι συγχρονιστικός ή επεξηγηματικός coinsidens ή explicativum  δηλώνει τότε ότι το περιεχόμενο της χρονικής πρότασης ενώ εμφανίζεται ως αντίθετο προς το περιεχόμενο της κυρίας πρότασης  κατ ουσίαν συμπίπτει.Στην περίπτωση αυτή και στις δύο προτάσεις τίθεται το ίδιο υποκείμενο σε χρόνο και έγκλιση π.χ. cum te excusas,accusas= ενώ δικαιολογείς τον εαυτόν σου,τον κατηγορείς. Είναι αυτό που λέμε: οι δικαιολογίες σου είναι κατηγορίες.
d)Ο cum για να δηλώσει ένα απρόοπτο γεγονός. Τότε συμβαίνουν τα εξής δύο 1) ο cum να συντάσσεται με ιστορικό ενεστώτα ή παρακείμενο  και 2) στην κύρια πρόταση  τίθενται συνήθως τα μόρια jam, vix, vixdum, nondum,negre με παρατατικό ή υπερσυντέλικο  είναι το αντίστροφο cum το inversum.
H oνομασία  α ν τ ί σ τ ρ ο φ ο ν  προέκυψε από το ότι η λογική σχέση των προτάσεων εμφανίζεται ως α ν τ ε σ τ ρ α μ μ έ ν η,γιατί η δ ε υ τ ε ρ ε ύ ο υ σ α  πρόταση  περιέχει το κύριο νόημα και η κ ύ ρ ι α πρόταση το δευτερεύον π.χ. vix dies aderat,cum clamor in castris exortus est = μόλις ξημέρωνε,ηγέρθηκε κραυγή   στο στρατόπεδο= όταν  ξημέρωνε  ηγέρθηκε κραυγή.
Ο cum συντάσσεται με υ π ο τ α κ τ ι κ ή
1)Ως  α ι τ ι ο λ ο γ ι κ ό ς  σ ύ ν δ ε σ μ ο ς cum causale συνοδεύεται μερικές φορές από το praisertim, το quippe ή utpote= αφού μάλιστα.
2)Ως  ε ν α ν τ ι ω μ α τ ι κ ό ς cum concessivum.
3)Ως  ι σ τ ο ρ ι κ ό ς  ή  α φ η γ η μ α τ ι κ ό ς  cum historicum ή narrativum  συντάσσεται  επί μεν συγχρονισμού με π α ρ τ α τ ι κ ό ,οπότε cum=όταν
επί δε  π ρ ο τ ε ρ ό χ ρ ο ν ο υ   με  υ π ε ρ σ υ ν τ έ λ ι κ ο ,οπότε cum= αφού  έχει την έννοια της ακολουθίας και της σειράς των γεγονότων  στην ιστορική αφήγηση.
Στον αφηγηματικό λόγο με τον χρονικό σύνδεσμο cum  συχνά συνυπάρχει και το αίτιον ,οπότε οι προτάσεις σε συνδυασμό ονομάζονται χρονικoαιτιολογικές.

Παρασκευή 30 Μαΐου 2014

Στο Λατινικό μας μάθημα σήμερα να  περάσουμε  στα εδάφη του Συντακτικού και να μιλήσουμε για τις Α ι τ ι ο λ ο γ ι κ έ ς  π ρ ο τ ά σ ε ι ς.
Οι Αιτιολογικές προτάσεις εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους  conjunctiones causales : cum,quia,quanto,quandoquidem,quoniam. Όλοι οι σύνδεσμοι εκτός του cum συντάσσονται με ο ρ ι σ τ ι κ ή  επί π ρ α γ μ α τ ι κ ή ς  α ι τ ι ο λ ο γ ί α ς. Αν όμως το α ί τ ι ο  παρίσταται ως γ ν ώ μ η  του υ π ο κ ε ι μ έ νο υ  του ρήματος της κύριας προτάσεως, τότε συντάσσεται  με  υ π ο τ α κ τ ι κ ή.
Με  υ π ο τ α κ τ ι κ ή  συντάσσεται ο σύνδεσμος non quod ή non quo=όχι διότι.Η άρνηση non εισάγει όχι αληθινή αιτιολογία. Ο  π ρ α γ μ α τ ι κ ό ς   σύνδεσμος που συντάσσεται με  υ π ο τ α κ τ ι κ ή  είναι ο σύνδεσμος cum.
Να μιλήσουμε και για τις Χ ρ ο ν ι κ έ ς  π ρ ο τ ά σ ε ι ς.
Οι  χ ρ ο ν ι κ έ ς  π ρ ο τ ά σ ε ι ς  ε ι σ ά γ ο ν τ α ι   με τους  χ ρ ο ν ι κ ο ύ ς  σ υ ν δ έ σ μ ο υ ς conjunctiones  temporales: cum,dum,donec,quoad,quamdiu,quando,ubi,postquam,ut,cum primum, ubi primum,simulac,simulatque,quotiens,ex quo,antequam,priusquam.
Οι χ ρ ο ν ι κ έ ς  π ρ ο τ ά σ ε ι ς   ε κ φ έ ρ ο ν τ α ι
1) Με  Ο ρ ι σ τ ι κ ή   παντός χρόνου,όταν το περιεχόμενο των χρονικών προτάσεων δηλώνει προσδιορισμό οποιουδήποτε χρόνου.
2) Με Υ π ο τ α κ τ ι κ ή  αν το περιεχόμενο αυτών των προτάσεων  παρίσταται ως επιθυμία ή επιδιωκόμενος σκοπός.
Ο σύνδεσμος dum όταν σημαίνει  "ενώ" συντάσσεται  με ιστορικό ενεστώτα αντί παρατατικού (ονομάζεται Λατινισμός). Ο ιστορικός αυτός ενεστώς εξηγείται ως παρατατικός.
Οι  χ ρ ο ν ι κ έ ς  π ρ ο τ ά σ ε ι ς που δηλώνουν το αορίστως επαναλαμβανόμενο εκφέρονται με οριστική αρκτικού χρόνου,όταν πρόκειται  περί αορίστου επαναλήψεως. Οι χ ρ ο ν ι κ έ ς  π ρ ο τ ά σ ε ι ς  εκφέρονται με παρατατικό ή υπερσυντέλικο,όταν η αόριστος επανάληψη αναφέρεται στο παρελθόν.
Οι σ ύ ν δ ε σ μ ο ι  antequam ή και χωριστά εκφερόμενος  ante...quam και ο σύνδεσμος priusquam  ή prius...quam εισάγουν προτάσεις
1) Με ενεστώτα ή παρατατικό ή υπερσυντέλικο υποτακτικής,γιατί αυτοί οι  σύνδεσμοι  αρχικά δήλωναν το ε π ι θ υ μ η τ ό  και ε π ι δ ι ω κ ό μ ε ν ο..
2) Με οριστική αν λαμβάνονται όπως και οι άλλοι σύνδεσμοι για να προσδιορίσουν κάποιο π ρ α γ μ α τ ι κ ό  γ ε γ ο ν ό ς.

Τετάρτη 28 Μαΐου 2014

Αγαπημένοι μου μαθητές και μαθήτριες των πανελλαδικών υποψήφιοι φοιτητές.Στην προετοιμασία σας για την κατάκτηση της θέσης,που σας αξίζει στην σχολή της προτιμήσεως σας,η οποία χρήζει γνώσεις Λατινικών, συνεχίζουμε σήμερα τα Λατινικά με προτάσεις που οι όροι τους χαρακτηρίζουν  αυτά που μέχρι τώρα έχετε μάθει.

-Eorum dissensionibus tota civitas est turbata=Aπό  αυτές τις ασυμφωνίες ολόκληρη η πολιτεία ταράχτηκε. Το disensionibus  είναι αφαιρετική του αιτίου.
-Vicit Themistocles et suis artificiis effecit,ut ille vir iustissimus ostracismo meritis redemit=Eνίκησε ο Θεμιστοκλής και με τα τεχνάσματα του κατώρθωσε, ώστε εκείνος ο δικαιότατος άνδρας να καταδικαστεί με οστρακισμό. Το suis artifficiis είναι αφαιρετική οργανική,όπως είναι και το ostracismo.
Το ίδιο είναι και η αφαιρετική maximis meritis. Το meritus-i = η ευεργεσία από τη μετοχή του ρήματος mereo-ui-itum-ere και ως αποθετικό mereor-itus sum-eri= αξίζω,ευεργετώ.
-Expulsis regibus due consules pro uno rege hac de causa creati sunt= Mετά την έξωση των βασιλέων εξελέγησαν γι αυτό το λόγο  δύο ύπατοι αντί ένας βασιλιάς
expulsis regibus είναι αφαιρετική απόλυτος= μετά την εκδίωξη των βασιλέων

( Ο οστρακισμός είναι θεσμός της Αρχαίας Αθήνας. Ο οστρακισμός  καθιερώθηκε από τον Αθηναίο πολιτικό  Κλεισθένη τον 6ο αιώνα π.Χ. και συγκεκριμένα το 507 π.Χ. Μετά την κατάλυση της τυραννίας του Πεισίστρατου,ο Κλεισθένης προέβη  σε  μεταρρυθμίσεις για να προστατεύσει το Δημοκρατικό πολίτευμα της Αθήνας.Οι Αθηναίοι πολίτες εκλήθησαν να γράψουν πάνω σε ένα τεμάχιο αγγείου σπασμένου,πάνω σε ένα όστρακο,το όνομα εκείνου που θεωρούσαν ότι ήταν κίνδυνος για την δημοκρατία.Εξόριζαν 10 χρόνια εκείνον που το όνομα του ήταν γραμμένο πάνω στα όστρακα 6.000 πολιτών.Τότε γεννήθηκε η δημοκρατία.Το  πολίτευμα που έδινε το δικαίωμα στους πολίτες να συμμετέχουν στην διακυβέρνηση του κράτους,όπως έγραψε αργότερα ο Αριστοτέλης "Ο Κλεισθένης έδωσε την πολιτεία στο λαό")

Το ίδιο είναι και η αφαιρετική maximis meritis. To meritum-i =η ευεργεσία από τη μετοχή του ρήματος mereo-ui-itum-ere και ως αποθετικό mereor-itus sum-eri= αξίζω,ευεργετώ.
-Εxpulsis regibus due consules pro uno rege hac de causa creati sunt = Mετά την έξωση των βασιλιάδων   δύο ύπατοι αντί ενός βασιλιά,γι αυτό το λόγο εκλέχτηκαν
- Ceteris censoribus severior asperrime luxum insectatus  est et nobiles plurimos etiam puplice castigavit=Aυστηρότερος από τους υπόλοιπους τιμητές,καταδίωξε την πολυτέλεια και πολλούς ευγενείς ακόμα και δημόσια ετιμώρησε.
 Ceteris censoribus είναι αφαιρετική ως β' όρος της συγκρίσεως.
-Olim ab homine improbo contumeliis lacessitus= Κάποτε παρενοχλήθηκε  με ύβρεις από ένα φαύλο άνθρωπο
 contumeliis είναι αφαιρετική οργανική
-Nam igitur digniorem illa plenioremque vitam reperire possis?= Άραγε θα μπορούσες να εύρεις ζωή αξιότερη και πληρέστερη από εκείνη?
Η υποτακτική possis  είναι δυνητική: θα μπορούσες να εύρεις;
- Denique is, qui in arborem  adscederat,interrogat  alyerum: "Quid in aurem ursus insusurravit?" Respondit ille: " Multa,quae non recordor; sed imprimis hoc praeceptum dedit,nequam pro amico haberem,cujus fidem adverso tempore non essem expertus"= Τέλος αυτός,ο οποίος είχε ανέβει στο δένδρο,ερωτά τον άλλον: " Tι ψιθύρισε η άρκτος στο αυτί; Εκείνος απάντησε: "Πολλά,τα οποία δεν θυμούμαι,αλλά προπάντων  έδωσε τούτο το δίδαγμα,να μην θεωρώ ως φίλον κανένα,του οποίου την πίστην δεν θα είχα δοκιμάσει σε κρίσιμη στιγμή.
 adverso tempore  είναι αφαιρετική που δηλώνει χρόνο.

Δευτέρα 26 Μαΐου 2014

To  Kυριακάτικο  Μυθιστόρημα

Στο  κρεβάτι  σας  γρήγορα.είπε ο Στέφανος, μην  κρυολογήσετε.
-Έλα,μωρούλι μου,πάμε στο κρεβατάκι μας,εμείς,να μπούμε κάτω από τα σκεπάσματα να ζεσταθούμε και ο μπαμπάκας μας  να ετοιμάσει μια χορταστική σουπίτσα με βούτυρο  και  μακαρόνια να φάει η μανούλα κι έπειτα να ταϊσει τον μπέμπη της.
-Έλα, Μαρία,ξεντύσου γρήγορα μπες μέσα στα σκεπάσματα,κοντά στο μωρό σου κι εγώ θα σου ετοιμάσω τη σουπίτσα,αγάπη μου.
Μπήκε η Άνοιξη. Η βυσσινιά  στον  κήπο είχε ανθίσει,τα λουλούδια μοσχομύριζαν,το μωρό ήταν κι όλας τριών μηνών και η Μαρία μια ηλιόλουστη μέρα του Μάρτη ανακοίνωσε στο Στέφανο ότι είναι έγκυος.
-Ω! αγάπη μου, την πήρε στην αγκαλιά του ο Στέφανος,τη σήκωσε ψηλά και την έφερε δύο βόλτες γύρω γύρω.
-Μη,αγάπη μου, πρόσεχε μας,είπε η Μαρία και ο Στέφανος απαλά την άφησε να πατήσει στο έδαφος.
Την πήρε αγκαλιά και περπάτησαν ανάμεσα στα δένδρα και τα λουλούδια της αυλής.
-Το μωρό πού είναι; ρώτησε ο Στέφανος.Κοιμάται;
-Όχι,αγάπη μου,είναι δίπλα στη γειτόνισσα την κυρά Λένη. Ήρθε και το πήρε για να με ξεκουράσει λίγο,μου είπε.Έχει να πάρει γράμμα  πολλές ημέρες από τους γιούς της.
-Πού βρίσκονται τώρα;
-Πολεμούν στα σύνορα,αγάπη μου,
 - Ω!τα παλληκάρια,για να μπορούμε μεις να κοιμόμαστε ήσυχα.
-Η μάνα τους καθόλου,αγάπη μου.Μου είπε πως παίρνει το μωρό γιατί της κάνει καλό.Την παρηγορεί η συντροφιά του.Ξεχνιέται καντά του,μου είπε.Της θυμίζει τα νιάτα της και  την εποχή που τα παιδιά της ήταν μωρά,ξεχνιέται έτσι μαζί του και παρηγοριέται ώσπου να της περάσει η αγωνία.
-Τα παιδιά της. Οι πολεμιστές της;
-Nαι! αγάπη μου!
-Οι υπερασπιστές της πατρίδας μου,αγάπη μου.
-Ναι! αγάπη μου! για να ζήσουν τα δικά μας τα παιδιά μέσα σε ένα κόσμο ελεύθερο, χωρίς το φόβο της σκλαβιάς και της στέρησης,που δικαιωματικά  οφείλεται  στον κάθε άνθρωπο.
-Ναι! αγάπη μου για να ζήσουν τα παιδιά μας αδέσμευτα και ανεξάρτητα.Να απολαμβάνουν τα δώρα του Θεού την εθνική και την πολιτική ελευθερία,όπως τους αξίζει.

- Δημήτρη! σε βλέπω τόσες ημέρες ανήσυχο.Θέλεις  κάτι να με ρωτήσεις?Σήμερα δεν έχω πολύ δουλειά κι έτσι μπορούμε να κουβεντιάσουμε στο σαλόνι μετά το δείπνο.
-Ω! ναι! πραγματικά,Ερρίκο,είναι πολλές ημέρες που θέλω να σου θέσω ένα ερώτημα,αλλά...
-Αλλά...ρώτησε ο Ερρίκος
-Αλλά,Ερρίκο,δε βρίσκω την ευκαιρία.Την μία μέρα σε βρίσκω πολύ απασχολημένο και την άλλη  μέρα δεν τολμώ να σου υποβάλλω την ερώτηση,γιατί αγωνιώ πολύ για την απάντηση.
-Σε ακούω,Δημήτρη.
-Ερρίκο,γνώρισες  τον  Χίτλερ  από κοντά?
-Ναι! λοιπόν τον γνώρισα.Toν είχα γνωρίσει και πριν από τον πόλεμο.
-Ω! ναι,λοιπόν,τον  γνώρισες αρκετά.
-Αρκετά,δε λες τίποτα.Αυτό το ανθρωπάκι?
-Ανθρωπάκι, ε?
-Ε! βέβαια,ανθρωπάκι.Κατέστρεψε όλο τον κόσμο,λίγο τόχεις?
-Ερρίκο,όμως είναι μακαρίτης.
-Ε! βέβαια,είναι μακαρίτης. Μακαρίτης ξεμακαρίτης  την ζημιά  την έκανε.
Πρώτη φορά άκουγε ο Δημήτρης τον Ερρίκο να μιλάει έτσι.Όμως για λίγο.
Πήρε πάλι το γνώριμο ύφος του και συνέχισε.
-Δημήτρη μου,σε αφίνω τώρα.Έχω γραφική δουλειά να διεκπεραιώσω.Θα τα πούμε το βράδυ,μετά το δείπνο στο σαλόνι. Θα φάμε μαζί απόψε?
-Ερρίκο,να ρωτήσω την Άννα μήπως έχει κάποια πρόσκληση και θέλει να τη συνοδέψω,αν όχι,ευχαρίστως! θα είμαστε μαζί το βράδυ στο σαλόνι.
-Όπως βλέπουμε  ο Ερρίκος μου τα χάλασε τα σχέδια.Είχα τόσο κέφι να ακούσω γι αυτόν τον παλιανθρωπάκο,τον Αδόλφο και για την φιλενάδα του, την Εύα Μπράουν,που τον έκανε ό,τι ήθελε.
Έπειτα θα έβλεπα την Άννα και θα τα κουβεντιάζαμε.Τώρα ο Ερρίκος θέλει να ακούσουμε όλα όσα μας πει, εγώ και η Άννα,μαζί. Η Άννα έχει  τραβήξει το ενδιαφέρον  του Ερρίκου,βέβαια, το κορίτσι χωρίς να το θέλει.




Σάββατο 24 Μαΐου 2014

Συνεχίζουμε   με  τον Ε υ θ ύ  λ ό γ ο  και την μετατροπή του σε Π λ ά γ ι ο  λ ό γ ο.Τα παραδείγματα,που εκφέρουμε είναι γ ε ν ι κ ά  και  προέρχονται από διάφορα Λατινικά Κείμενα.

       Ε υ θ ύ ς    λ ό γ ο ς                                 Π λ ά γ ι ο ς   λ ό γ ο ς
                                                           
1)Nemo ante mortem beatum  est.              1) Solo divebat neminem ante mortem beatum esse.
2) Carthago delenda est                            2) Cato censuit Carthaginem esse delendam                                 3) Videant cobsules,ne quid                       3) Senatus mandat,(ut)videant consules,ne quid
respublica detrimenti capiat
4) Nosce te ipsum.                                     4) Pythius Apollo juliet noscere nosmet ipsos
5) Quid facit pater?                                    5) Dic mihi,quaeso,quid faciat pater.                                            6) Ubi fuisti heri? Quos convocasti?           6) Nemo nostrum ignorat, ubi tu heri fueris,quos convocaveris.     7) Quid faciam? (απορηματική υποτ.)    7) Nescio quid faciam
8) Quid facerem? ( δυνητική υπου.)             8) Nesciebam quid facerem.
9) Id ego dico,utrum verum an falsum est       9) Mihi responde,id,quod ego dico utrum verum an falsum sit      ( ή : verumne...?).                                                       ( ή: verumne...?)
10) Utrum,moenibus nos defendamus,            10) Magna inter duces contentio erat,utrum moenibus se
an obviam eamus hostibus?                                 defenderent an obviam irent hostibus.
To  Ποίημα  του  Σαββατόβραδου

Έχεις  αποκάμει,
καημένε μου άντρα!
τα προβλήματα της  ζωής,
όπως τα
αντιμετωπίζεις 
σε  πήραν
από  κάτω.
Στάθηκες  αδύναμος 
να  κουλαντρίσεις
τα καθημερινά.
Ο ορυμαγδός
 των  λόγων  σου,
η αστάθεια
των  κινήσεων  σου,
το  πνεύμα  σου  το  μη
χαλιναγωγημένο,
έδινε  πάντα  στόχο  στους
 ταπεινούς
και   καταφρονεμένους!
Κι εγώ  ζω  μια  κόλαση!
τέλεια φτιαγμένη
 από  σένα,
αλλά  παρακινούμενη
από άλλους.
Το... ελατήριο του εγκλήματος
 πάντοτε  διαφορετικό
 και ο...
...ο ηθικός  αυτουργός
παραμένει
ο ίδιος  κι εσύ  αιώνια
ένα  πνεύμα
καθησυχασμένο,
μεθυσμένο  από
την μέθη,
την πραγματική μέθη,
άγεσαι! και  φέρεσαι!
Κάποιος  διάβολος  με
μάσκα  αγγέλου,
που  οι  τυφλοί  δεν  μπορούν
να  φθάσουν
το βλέμμα  τους και
να  διακρίνουν
έχει καρφώσει,
εδώ πίσω,
ένα σχοινί
συντονίζει τις κινήσεις σου,
σαν  μαριονέτα.

Καημένη  μου  γυναίκα!
πούλησες
την ψυχή σου
στο διάβολο
Είσαι έτοιμη  να
 αποποιηθείς
τα πάντα  και να πετάξεις
στις ψηλές κορφές,
όπου σε
περιμένει το χρήμα,
φαντάζεσαι!
Όμως  εκει  περιμένει ένας
πολύ γνωστός
σου  εχθρός,
κρυμμένος  τόσα  χρόνια,
καραδοκεί.
Ο αγώνας που αγωνίζεται
τού φερε τρέλλα
δεν θα σε αφίσει να
του πάρεις,
αυτά που
διεκδικεί,
αυτά που του ανήκουν
Κι εγώ λυπάμαι,πολύ λυπάμαι!
κι εγώ χαίρομαι πολύ χαίρομαι!
που ήρθαν οι καιροί! να γνωρίσω
σπουδαίους ανθρώπους!
να γνωρίσω αυθεντίες!


Ρένα  Φουρεσίδου
   


        Η  ΓΝΩΡΙΜΙΑ  ΜΕ  ΤΟΥΣ  ΑΡΧΑΙΟΥΣ  ΕΛΛΗΝΕΣ  ΗΜΩΝ  ΠΡΟΓΟΝΟΥΣ

                                                       ΟΙ  ΠΟΙΗΤΑΙ

Συνεχίζουμε  με  τον  ΟΜΗΡΟ.
Οι  βιογράφοι  του  ΟΜΗΡΟΥ αποδίδουν  στον  ποιητή  της  Ιλιάδας  και  της  Οδύσσειας  και  άλλα ποιητικά  έργα που  είναι:
A) Σ υ λ λ ο γ ή   ύ μ ν ω ν . Είναι  η  συλλογή  34  ύμνων  αφιερωμένοι  στους  Θεούς.Οι  ύμνοι  αυτοί  είναι  γραμμένοι  σε  δακτυλικό  εξάμετρο. Τους  Ύμνους   χρησιμοποιούσαν  στην  απαγγελλία,σαν  μικρές  εισαγωγές, οι  ραψωδοί στις  εορτές προς  τιμή  του  εορτάζοντος  Θεού  πριν  από  την  έναρξη  της  απαγγελίας  του  ηρωϊκού  έπους. Οι  ύμνοι  παρουσιάζουν  μία  ολοκληρωμένη  μυθική  ιστορία   του  τιμώμενου  Θεού,που  περιλαμβάνει  την  γέννηση  του,τις  περιπέτειες,τη  δράση   και  τη  λατρεία  του  στις  διάφορες  ελληνικές  περιοχές.Η συλλογή  των  ύμνων  έγινε  από  τους  γραμματικούς  της  Περγάμου,γιατί  από τους Αλεξανδρινούς γραμματικούς  δεν  αναφέρονται.
Οι  σημαντικότεροι  κατά  σειρά  Ύμνοι  είναι  οι  πέντε  πρώτοι.
 1) Ύ μ ν ο ς  σ τ ο ν  Δ ή λ ι ο  Α π ό λ λ ω ν α 
Αφηγείται  την  γέννηση  του  Απόλλωνα,τις  περιπλανήσεις, την πάλη  του  Θεού  με  τον  δράκο  Πύθωνα Αφηγείται  την  ιστορία  της  ίδρυσης  του  ιερού  των  Δελφών  και  του  Μαντείου.Ο ύμνος  έχει 178  στίχους  και  ήταν  γνωστός  και  στον  Θουκυδίδη.
2) Ύ μ ν ο ς   π ρ ο ς  Π ύ θ ι ο ν   Α π ό λ λ ω ν α
Αυτός ο   Ύμνος   εποιήθη πριν  από  την  πυρκαϊά του 548 π.Χ.  που  κατέστρεψε  τον  Δελφικό  ναό.
Οι  δύο  αυτοί  πρώτοι ύμνοι βρέθηκαν  στα   χειρόγραφα  συνενωμένοι  σε  ένα. Eκείνος  που  τους  χώρισε  είναι  ο Ruhnken,Στην  έκδοση  όμως  Διδότου  φαίνονται  σαν  ένας  ύμνος  με  τον  ίδιο  τίτλο  " Ε ι ς  Α π ό λ λ ω ν α ". Ο Ύμνος  έχει 368 στίχους.
3) Ύ  μ ν ο ς  π ρ ο ς  τ ο ν  Ε ρ μ ή
Ο Ύμνος  αποτελείται  από  580  στίχους,όπου  ο  ποιητής  αφηγείται  την  γέννηση  του  Θεού, την  εφεύρεση  της  λύρας  από  τον  Θεό, την  κλοπή  των  βοδιών  του  αδελφού  του  Απόλλωνα,την  ανακάλυψη  του  κλέπτη  και  την  συμφιλίωση  των  αδελφών  με  την απόδοση  των  βοδιών.
4) Ύ μ ν ο ς   σ τ η ν  Α φ ρ ο δ ί τ η
Στους  293  στίχους  γίνεται  η  περιγραφή   της  επίσκεψης  της  Αφροδίτης  στον  βοσκό  Αγχίση στο  όρος  Ίδη. Περιγράφονται  οι  έρωτες  της  Θεάς  με  τον  Αγχίση . Η Αφροδίτη  πήρε  τη  μορφή  της  θυγατέρας  του βασιλιά  των  Φρυγών Οτρέα. Στον  αποχωρισμό  τους  η  Θεά  εμφανίζεται  στον  Αγχίση  με  την  θεία  μορφή  της Περιγράφεται  στον  ύμνο  και η  προφητεία της  γέννησης  του  Αινεία.Αυτός  ο  ύμνος  θεωρείται  ο αρχαιότερος  από  τους  διασωθέντες μεγάλους  ύμνους.
5) Ύ μ ν ο ς  π ρ ο ς  τ η ν  Δ ή μ η τ ρ α
Αποτελείται  από  495 στίχους  και  έχει  σαν  θέμα  την  απαγωγή  της  Περσεφόνης, της  κόρης  της  Θεάς  της  Γεωργίας  και  γονιμότητας  την  Δήμητρα,  από τον Θεό του Άδη  τον Πλούτωνα.
Η  Θεά  Δήμητρα  απελπισμένη  από  την  απώλεια  της  Κόρης, ντύνεται σαν  γριά  και  κατοικεί  μονίμως  στην  Ελευσίνα, όπου  γίνεται τροφός  του  γιού  του  βασιλιά Κελεού  και  της  συζύγου  του  Μετανείρας. Η Θεά  κάθε  νύχτα τοποθετούσε  το  βρέφος  πάνω  στην  πυρά  για  να  γίνει  αθάνατο.Η Μετάνειρα ανακάλυψε τυχαία  αυτή  την  ενέργεια  και  απαγόρευσε  την  επανάλειψη.Η Θεά  οργισμένη αποκαλύπτει  στους  Ελευσινίους την  ταυτότητα της, απαίτησε  την  ίδρυση  ναού,όπου  αποσύρεται  θλιμένη, ενώ  η  γη  αρχίζει να μαστίζεται από ξηρασία. Παρεμβαίνει  η  Ρέα  η  μητέρα  της  Δήμητρας και  με  εντολή  του  Δία  επιτρέπει  ο Πλούτωνας  στην  Περσεφόνη  την  εκ  περιτροπής  παραμονή  της  πλησίον  της  μητέρας της  και  πλησίον  αυτού.Η Γη  ανακτά  την  ευφορία  της  και  η  Δήμητρα  με  την  Περσεφόνη  ανέρχονται  στον  Όλυμπο.
Ο ύμνος  αυτός  αποτελεί  την  αρχαιότερη  μαρτυρία  για  την  καθιέρωση  των  Ελευσινίων  μυστηρίων.Στον  ύμνο   αναφέρονται  και  άλλα  ονόματα βασιλέων  της  Ελευσίνας,όπως  ο  Διοκλής, ο Εύμολπος,από  τον  οποίον  κατάγονται  οι  ιερείς, οι  διευθύνοντες  το  ιερό  και  τα  μυστήρια  μέχρι  τον  6ο μ.Χ.  αιώνα.Αναφέρεται  και  το  όνομα  Τριπτόλεμος,ο  οποίος  κατέχει   σημαντική  θέση στην   Ελευσίνια  λατρεία
 Η  πρώτη  έκδοση  του  Ύμνου  προς  τη  Δήμητρα  έγινε  από  τον  Δημήτριο  Χαλκοκονδύλη  στη  Φλωρεντία  το  1488.
Τον  ίδιο  χρόνο  έγινε  και  η  πρώτη  έκδοση  των  Ομηρικών  επών.
Από  τότε  ο  ύμνος  προς  την  Δήμητρα  εξεδόθηκε   μαζί  και  χωριστά με τα ομηρικά  έπη  πολλές  φορές.

Παρασκευή 23 Μαΐου 2014

Συνεχίζουμε  τον  τρόπο  μετατροπής  του  Ε υ θ ύ   λ ό γ ο υ  σε  Π λ ά γ ι ο  λ ό γ ο με  ολίγα  παραδείγματα συλλεγμένα  από  το  βιβλίο της  Λατινικής Γραμματικής   του  καθηγητή  Σ κ ά σ σ η.

Ε υ θ ύ ς  λ ό γ ο ς                                                    Π λ ά γ ι ο ς   λ ό γ ο ς
1) Magna,inquit  Cicero, vis conscientiae  est.             1) Cicero ait magnam esse vim conscientiae.
2) Nolite injusta a me petere                                       2) Respondit ne imjusta a se  peterent                            3) Ne  redieris, mi fili                                              3)Respondit  ne filius rediret                                          4) Quid  veremini?                                                    4)Caesar suos incusavit: quid tandem vererentur      
5) Quo me vertam? (απορηματική υποτ )                   5)Ιlle clamitabat,quo se verteret.                                   6) Omnes in eo,quod sciunt,satis sunt eloquentes       6)Socrates dicere solebat omnes(αιτ) in eo quod                                                                                              scirent,satis esse eloquentes.
                                                                             
Συνεχίζεται

Στο  σημερινό  μάθημα  των  Λατινικών  να  επιμεληθούμε  με  έντονο  ζήλο  το  σπουδαίο  αυτό  κεφάλαιο  της  Λατινικής  Γραμματικής  και  του  Συντακτικού. H  μετατροπή  του  Ε υ θ ύ   λ ό γ ο υ  σε  Π λ ά γ ι ο  Λ ό γ ο.
Στη  μετατροπή  του  Ε υ θ ύ   λόγου  σε  Π λ ά γ ι ο  λόγο  διδασκόμαστε  από   δύο  καταξιωμένους Καθηγητές  του  Πανεπιστημίου  Αθηνών  και  συγγραφείς  Λατινικής  Γραμματικής.Είναι  ο  Ι. Κακριδής  και  ο  Ε.Σκάσσης. 

                    Α π ό  τ η  Γ ρ α μ μ α τ ι κ ή  του  Ι. Κακριδή
                      Ε ξ ά ρ τ η σ η   υ π ο θ ε τ ι κ ώ ν  λ ό γ ω ν.
           Ε υ θ ύ ς  λ ό γ ο ς                               Π λ ά γ ι ο ς  λ ό γ ο ς      
1) Sic  hoc  dicis,erras                                  1) Ego  puto  te, si  hoc  dicas, errare

2) Sic  hoc  dixisti, mentitus                          2) Certum  est te, si hoc dixeris, mentitum  esse

3) Si hoc dices, errabis                                3) Senatus  mandat,( ut) videant consules, ne quid κ.λ.π.

4) Si  hoc  dicas,erres                                  4) Apparet  te, si  hoc dicas, errare  posse

5) Si  hoc  dixeris, erraveris                         5) Apparet te, si  hoc dixeris, errare  posse  

6) Si hoc diceres errares                              6) Dico te, si hoc diceres,erraturum fuisse ή futurum
                                                                       fuisse, ut  errares

7) Si hoc dixisses errasses                           7) Dico te,si hoc dixisses,orraturum  fuisse ή futurum
                                                                        fuisse, ut  errares

8) Si quid mihi a Caesare                              8) Ariovistus  respondit,si quid ipsi a Caesare
opus  esset,ego ad eum venirem                     opus  esset, sese ad  eum  venturum  fuisse.

Συνεχίζεται
Στη  συνέχεια  του  Πλάγιου  Λόγου  σήμερα  θα  μιλήσουμε   για  τη  Ε ξ ά ρ τ η σ η   τ ω ν   υ π ο θ ε τ ι κ ώ ν   λ ό γ ω ν .
Αν  ο  υ π ο θ ε τ ι κ ό ς  λ ό γ ο ς  βρεθεί  σε  π λ ά γ ι α  ε ξ ά ρ τ η σ η   εκφέρεται  με  υ π ο τ α κ τ ι κ ή  και  στην  υ π ό θ ε σ η  και  στην  α π ό δ ο σ η  αδιακρίτως  σε  ποιό  είδος  ανήκει  π.χ.  Te  rogo,quid  facturus  sis,si  pater  venerit = σε  ερωτώ,τι μέλλεις  να  πράξεις,εάν  έλθη  ο  πατήρ.
Στον  ευθύ  λόγο: Quid  facies,si  pater  venerit? είναι  α' είδος.
Ειδικά  οι  υποθετικοί  λόγοι   του μη πραγματικού παρακειμένου   στην   εξάρτηση  παραμένουν  ως έχουν  στην  υποτακτική  ιστορικού  χρόνου, έστω  και  αν  εξαρτώνται από αρκτικό  χρόνο. Όπως  βλέπουμε  στην  περίπτωση  αυτή  παραβαίνεται  ο  κανόνας  της  ακολουθίας  των  χρόνων.
Αν  ο  υ π ο θ ε τ ι κ ό ς  λ ό γ ο ς   εξαρτηθεί  από  ρήμα  που  συντάσσεται  με  απαρέμφατο, τοτε  η  υ π ό θ ε σ η    ε κ φ έ ρ ε τ α ι  κανονικά  με  υ π ο τ α κ τ ι κ ή  και   η   α π ό δ ο σ η   ε κ φ έ ρ ε τ α ι  με  α π α ρ έ μ φ α τ ο  + α ι τ ι α τ ι κ ή.
Επί  μη  αληθινής  υποθέσεως  για  το  παρόν  και  το  παρελθόν  η  α ι τ ι α τ ι κ ή   με  α π α ρ έ μ φ α τ ο  ε κ φ έ ρ ε τ α ι  σε  - urum  fuisse,
Ο σχηματισμός  αυτού  του  τύπου  είναι  αδύνατος  ελλείψει  υπτίου  ή  αν το ρήμα της αποδόσεως  είναι  π α θ η τ ι κ ή ς  φωνής, οπότε  γίνεται  χρήση  της  περιφράσεως  futurum  fuisse ut + Παρακειμένου  υποτακτικής.
Να  σημειώσουμε  ότι  αντί  της  υ π ο τ α κ τ ι κ ή ς  του  π α θ η τ ι κ ο ύ   υ π ε ρ σ υ ν τ ε λ ί κ ο υ  τίθεται  ο  τύπος  της  π ε ρ ι φ ρ α σ τ ι κ ή ς   σ υ ζ υ γ ί α ς    σε  -urus  fuerim  σπάνια  και  σε  -urus  fuissem,όπως  επιβάλλουν  οι  κανόνες  της  ακολουθίας  των  χρόνων,όταν  είναι  δυνατός  ο  σχηματισμός  αυτού  του  τύπου  ελλείψει  υπτίου  π.χ. Non  dubito ( ή  non  habitabam ) quin possetis ( potuissetis ), veniretis ( ή venturi  fueritis )= δεν  αμφιβάλλω  ότι  αν  μπορούσατε θα  ερχόσαστε.

Η  μ ε τ α β ο λ ή  των  α ν τ ω ν υ μ ι ώ ν
Οι  δ ε ι κ τ ι κ έ ς  και  οι  π ρ ο σ ω π ι κ έ ς   α ν τ ω ν υ μ ί ε ς   α ν τ ι κ α θ ι σ τ ο ύ ν τ α ι   στη μετατροπή τους σε  Π λ ά γ ι ο  λ ό γ ο.  Όπως  παρακάτω.
Οι   α ν τ ω ν υ μ ί ε ς  α'  προσώπου  στον  ευθύ  λόγο αντικαθιστούνται  στον  πλάγιο  λόγο με  την  αντωνυμία  γ' προσώπου sui,sibi, se  ή  πολλές  φορές  με  την  αντωνυμία  ipse π.χ.  me-se ή ipsum, meus-suus ή ipsius.
 Η  α ν τ ω ν υ μ ί α  του  β΄ και  γ΄προσώπου  αντικαθίστανται   με  την  αντωνυμία  is  και  άλλες  φορές  με  την  ille π.χ. te -eum  ή  illum, tuus- ejus είναι  γενική  ή  με  την  illius,vester-eorum  και  άλλα.
Με  τον  ίδιο  τρόπο  αντικαθίστανται  και  τα  ε π ι ρ ρ ή μ α τ α  π.χ. αντί  του  nunc  τίθεται  tum  και  αντί  του  hic = εδώ  τίθεται το  ibi =εκεί 



Τετάρτη 21 Μαΐου 2014

Στο  μάθημα  μας   σήμερα  να  προσεγγίσουμε  ένα  σπουδαίο  κεφάλαιο  της  Λατινικής  Γραμματικής  και  του  Συντακτικού. Είναι  Ο  ΠΛΑΓΙΟΣ  ΛΟΓΟΣ.
Όπως  στην  Ελληνική  γλώσσα το  ίδιο και στην Λατινική γλώσσα ο λόγος  μεταδίδεται ως  ε υ θ ύ ς   λ ό γ ο ς oratio  recta  ή  ως  π λ ά γ ι ο ς  λ ό γ ο ς,ο  πλάγιος  λόγος  ονομάζεται  και  ε ξ η ρ τ η μ έ ν ο ς  λ ό γ ο ς  συνήθως  από  ρήμα  λ ε κ τ ι κ ό  από  α ι σ θ η τ ι κ ά  από  γ ν ω σ τ ι κ ά  ή  δ ο ξ α σ τ ι κ ά  ρ ή μ α τ α  verba  sentiendi ή declarandi. Η   εξάρτηση   του  λόγου   έχει  συνακόλουθο  και  την  μ ε τ α β ο λ ή   του  π ρ ο σ ώ π ο υ  της  ε γ κ λ ί σ ε ω ς,όταν  το  ρ ή μ α  δεν  είναι  στην  υ π ο τ α κ τ ι κ ή  έ γ κ λ ι σ η. Η  εξάρτηση  του  λόγου  έχει  συνακόλουθο  και  την  μεταβολή  των  αντωνυμιών.
Οι  μ ε τ α β ο λ έ ς,οι  οποίες  σημειώνονται    στον  Π λ ά γ ι ο  λ ό γ ο   είναι:
1) Oι  α ν ε ξ ά ρ τ η τ ε ς  π ρ ο τ ά σ ε ι ς  κ ρ ί σ ε ω ς  νομάζονται  και  α φ η γ ή σ ε ω ς   μ ε τ α τ ρ έ π ο ν τ α ι   σε  α π α ρ ε μ φ α τ ι κ έ ς.  Συντάσσονται  με  α π α ρ έ μ φ α τ ο  και  α ι τ ι α τ ι κ ή.
2) Οι  ανεξάρτητες  προτάσεις  ε π ι θ υ μ ί α ς  που  εκφέρονται  με  Υποτακτική  ή  Προστακτική  μ ε τ α τ ρ έ π ο ν τ α ι  σε  β ο υ λ η τ ι κ έ ς  και  το  ut  που  βρίσκεται  πριν  από τις  βουλητικές  προτάσεις ,στη  μετατροπή  παραλείπεται. Επί  α ρ ν ή σ ε ω ς   το  ne  + υ π ο τ α κ τ ι κ ή. π.χ.
Ο  ε υ θ ύ ς   λ ό γ ο ς: " nondum  tempus  pugnae  est¨castris  se  teneant" μετατρέπεται  στο  Πλάγιο  Λόγο: redditur  responsum: nondum  tempus  pugnae  esse: castris  se  tenerent =  δίδεται  η  απόκριση, ότι ακόμη  δεν  είναι  καιρός  μάχης' να  παραμείνουν  στο  στρατόπεδο.
3) Οι  ερωτηματικές  κύριες  προτάσεις  με  Υποτακτική  απορηματική  ή  δυνητική  διατηρούν  την  έγκλιση,αλλά  μεταβάλλουν  τον  χρόνο,όπως  επιτρέπει  η  ακολουθία  των  χρόνων π.χ. ο  ευθύς  λόγος: Quid  faciam? μεταβάλλεται  στον  πλάγιο  λόγο: ille  clamitabat,quid faceret.
4) Oι  ευθείες  π ρ α γ μ α τ ι κ έ ς  ε ρ ω τ ή σ ε ι ς , είναι  κανόνας  η   μετατροπή  τους  σε  πλάγιες  ερωτήσεις  με  Υποτακτική,όπως  επιτρέπει  η  ακολουθία  των  χρόνων.
Οι  ρ η τ ο ρ ι κ έ ς   π ρ ο τ ά σ ε ι ς   επειδή  ειναι  τυπικά   ε ρ ω τ η μ α τ ι κ έ ς   ενώ  στην  ουσία  είναι  π ρ ο τ ά σ ε ι ς   κ ρ ί σ ε ω ς  μετατρέπονται  σε  ατιατική  με  απαρέμφατο, αλλά  οι  ρητορικές  προτάσεις  στο  β' πρόσωπο  εκφέρονται  κυρίως  με  Υποτακτική  π.χ. quid  veremini  milites? = τι  φοβείσθε. Η  πρόταση  αυτή  ισοδυναμεί  προς  την  αρνητική: " nihil  est  quod  vereamini" η  οποία  μεταβάλλεται  στον  πλάγιο  λόγο  ως  εξής:
Caesar  incusavit; quid  tandem  vererentur.
Oι  ε ξ η ρ τ η μ έ ν ε ς  στον  ευθύ  λόγο  προτάσεις  στον  πλάγιο  λόγο,όπως  επιβάλλει  ο  κανόνας, εκφέρονται  με  Υποτακτική  π.χ.
Ευθύς  Λόγος: omnes  in  eo,quod  sciunt,satis eloquentes  sunt,
Πλάγιος  Λόγος: Socrates  dicere  solebat  omnes ( ατιατική ) in  eo,quod  scirent,satis  eloquentes esse.
Συνεχίζουμε  σήμερα  το  μάθημα  στην  Λατινική  γραμματική  με  τις  Π λ ά γ ι ε ς  Ε ρ ω τ ή σ ε ι ς.
Οι  Πλάγιες Ερωτήσεις α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν  μετά από ρήματα  που  έχουν  την  έννοια  του  ε ρ ω τ ά ν.
Οι  Πλάγιες  Ερωτήσεις  ε ι σ ά γ ο ν τ α ι
1) Οι  α π λ έ ς  όπως  και  οι  ε υ θ ε ί ε ς   ε ρ ω τ ή σ ε ι ς  με  ένα  από  τα  μόρια  ne,num,nonne  ή  με  τις   ε ρ ω τ η μ α τ ι κ έ ς  α ν τ ω ν υ μ ί ε ς    και  τα  ε π ι ρ ρ ή μ α τ α.
2) Οι  διπλές  ερωτήσεις, στο  πρώτο τους  μέρος  με το  utrum = πριν  ή του  -ne  και  στο  δεύτερο  μέρος  με  το  an.
Oι  Πλάγιες Ερωτήσεις  ε κ φ έ ρ ο ν τ α ι   κ α θ' υ π ο τ α κ τ ι κ ή ν.
Πλάγιες  Ερωτήσεις  ε ι σ ά γ ο ν τ α ι  και  με  το  si = αν, ει=εάν, μήπως  έπειτα  από  ρήματα  που  έχουν  την  έννοια  του  πειράσθαι ( ονομάζονται  αποπειρατικά ).
Πλάγιες  Ερωτήσεις  ε ι σ ά γ ο ν τ α ι  μετά  από  ρήματα,που  έχουν  την  έννοια  της  άγνοιας  ή  αμφιβολίας. Αυτά  είναι:
dubito- avi-atum-are= αμφιβάλλω
nescio- ivi  και ii-itum-ire= αγνοώ
haud scio-scivi ή scii-itum-ire= αγνοώ
incertum  est= αβέβαιο  είναι
και  τα  παρόμοια.
Οι  φράσεις:
nescio  an, dubito  an,encertus  est, an  και  τα  παρόμοια  είναι δυνατόν  να  αποδίδονται  απλά  με  το  επίρρημα   ί σ ω ς. 
Πλάγιες  Ερωτήσεις  ε ι σ ά γ ο ν τ α ι  με  το  quin = ότι,δεν,να μη, να, όστις δεν. Μετά  από  ρήματα  ή  φράσεις  αρνητικές  ή  ερωτηματικές,που  ισοδυναμούν  με  αρνητικές  προτάσεις.
Οι  απλές  καταφατικές  αποκρίσεις ( ναι, μάλιστα...) στα  Λατινικά  είναι: ita ( est )= έτσι  είναι
etiam= έτσι 
vero= ναι
sane=μάλιστα
certe =βεβαίως
admodum...= μάλιστα.
Αρνητικές  αποκρίσεις  είναι: non  απλά  ή  με  ρήμα  π.χ. non  spero = δεν  ελπίζω
minime=ελάχιστα
minime  vero=ελάχιστο  ναι= όχι
Στις  Πλάγιες  Ερωτήσεις  εφαρμόζεται  ο  κ α ν ό ν α ς  της  α κ ο λ ο υ θ ί α ς   των  χ ρ ό ν ω ν.
Η  α κ ο λ ο υ θ ί α  των  χ ρ ό ν ω ν  Consecutio  temporare
A ρ κ τ ι κ ο ί  Χ ρ ό ν ο ι
Ενεστώς  Οριστικής- Υποτακτικής- Προστακτικής
Μέλλων  Οριστικής- Υποτακτικής- Προστακτικής
Παρακείμενος  με  σημασία  Ενεστώτα  Οριστικής-Υποτακτικής
Συντελεσμένος  Μέλλων  Οριστικής
Απαρέμφατο  Ενεστώτα-Μέλλοντα
Μετοχή  Ενεστώτα-Μέλλοντα
Γερούνδιο
Γερουνδιακό
Σουπίνο

Ι σ τ ο ρ ι κ ο ί  Χ ρ ό ν ο ι
Ιστορικό  Ενεστώς
Παρατατικός  Οριστικής - Υποτακτικής
Παρακείμενος   με  σημασία  Αορίστου  Οριστικής-Υποτακτικής- Απαρέμφατου- Μετοχής
Υπερσυντέλικος  Οριστικής-Υποτακτικής


Τρίτη 20 Μαΐου 2014

         Η  ΓΝΩΡΙΜΙΑ  ΜΕ  ΤΟΥΣ  ΑΡΧΑΙΟΥΣ  ΕΛΛΗΝΕΣ  ΗΜΩΝ  ΠΡΟΓΟΝΟΥΣ

                                                  
                                                      ΟΙ  ΠΟΙΗΤΕΣ

OMΗΡΟΣ Ο  αρχαιότερος  Έλληνας  ποιητής,του  οποίου  τα  δύο  μεγάλα  ποιητικά  έπη,η  Ιλιάδα  και  η  Οδύσσεια  είναι  τα  μεγαλύτερα  και  παλαιότερα  έπη  σε  όλες  τις  ευρωπαϊκές  γλώσσες.
Πολλές  πόλεις  ερίζουν  για  την  καταγωγή  του  και  κάθε  μία  διεκδικεί  τον  τόπο  της  γεννήσεως  του  με  υπερηφάνεια. Για  την  ζωή  του  Ομήρου  είναι  λιγοστές  οι  πληροφορίες  που  έχουμε  και  αυτές  προέρχονται  εκ  των  γεγονότων.Ότι ο  Όμηρος  είναι  επαγγελματίας  ποιητής  διακρίνεται από  την  τεχνική  δεξιοτεχνία,με  την  οποία  συνθέτει  τα  ποιήματα  του.Θέλουν  να  πουν   με αυτό  ότι  έγραφε  κατά  παραγγελίαν,επί  πληρωμή. Είναι   γεγονός  ότι  ο  Όμηρος  ήταν  τυφλός,αυτή  την  αναπηρία  αποδίδουν  στον  Όμηροο  οι  ειδικοί  επιστήμονες,οι  οποίοι  γνωρίζουν  ότι  τα  Ελληνικά  κύρια  ονόματα  έχουν  συνήθως  μία  σημασία  και  όμηρος= τυφλός.
Η  παράδοση  ότι  ο  Όμηρος  ήταν  τυφλός  προέρχεται  από τον  ίδιο   στους  Ύμνους  του.
Σε  ένα  από  αυτά  τα  έργα  του, στον  Ύμνο  προς  τον  Απόλλωνα, καλεί  τους  ραψωδούς  να  απαντούν  σε  οποιονδήποτε,που  ρωτά,ποιός  είναι  ο  καλύτερος  ποιητής,ότι  είναι  "είς  τυφλός, κατοικών  εις  την  βραχώδη  Χίον". Ο  ισχυρισμός  του  Ομήρου  περί   τυφλότητας  διαψεύδεται  από  τις  πολλές  περιπτώσεις και  στα  δύο  έπη,όπου  οι  περιγραφές  δείχνουν  οξεία  παρατηρητικότητα. Αυτό  επισημαίνει  ότι  η  τύφλωση  προήλθε  πολύ  αργότερα  από  την  συγγραφή. Υπάρχει  και  μία  υπόνοια  μήπως  τον  μπερδεύουν  με  τον  παππού  του.Αυτή  την  λύση  μπορούμε  να  υποδείξουμε  στο  πρόβλημα,που  εξακολουθεί  να  υφίσταται  και  του  οποίου  προβλήματος  η  αρχή  ανάγεται  στους  Αλεξανδρινούς  κριτικούς.  Αν  τα  έπη  του  Ομήρου  η  Ιλιάδα  και  η  Οδύσσεια εγράφησαν  και  τα  δύο  από  το  ίδιο  πρόσωπο,από  τον  Όμηρο,γιατί  υπάρχουν  διαφορές  ανάμεσα  στα  δύο  έπη, διαφορές  στη  γλώσσα.Είναι  γραμμένα  σε  διαφορετική   γλώσσα
Υπάρχει  η  απάντηση  στο  επιχείρημα  αυτό  και  οι  διαφορές  στη  γλώσσα  εξηγούνται  από  το  διαφορετικό  θέμα  που  διαπραγματεύεται  ο  ποιητής.Στην  Ιλιάδα  περιγράφει  ένα  σπουδαίο  επεισόδιο  από  το  τελευταίο  έτος  του  10  χρονου  πολέμου  των  Αχαιών  με  τους  Τρώες. Στην  Οδύσσεια  περιγράφει  τις  περιπέτειες  του  Οδυσσέα  μέχρι  να  επιστρέψει  στην  πατρίδα  του  ξεπερνώντας  μυριάδες  εμπόδια  που  συναντούσε. Το  θέμα  της  Οδύσσειας,με  το  οποίο  ασχολείται  ο  Όμηρος  ανάγεται  σε  ειρηνική  χρονική  περίοδο  και  όχι  σε  χρονική  περίοδο  ανοικτού  και  τακτικού  πολέμου. 
Από  το  1795 υπεστηρίχθη  από  πολλούς  σπουδαίους   φιλολόγους  η  άποψη,ότι  τα  δύο  έπη  του  Ομήρου  δεν  είναι  δυνατόν  να  συνετέθησαν   από  τον  ίδιο  άνθρωπο.Είναι  μία  θεωρία,που  επικράτησε  σε  χώρες  της  κεντρικής  ευρώπης. Τα  θεμελιώδη  επιχειρήματα  αυτής  της  θεωρίας  εξετέθησαν  από  ελληνιστές  φιλολόγους, μεταξύ  αυτών  ο   Φρίντριχ  Άουγκουστ  Βόλφ   ο  οποίος  ισχυρίζεται: Ότι  η  γραφή  ήταν  άγνωστη  στους  Έλληνες  της  Ομηρικής  εποχής  και  ότι  χωρίς  γραφή  κανείς  δε  θα  μπορούσε  να  συνθέσει  δύο  έργα  τέτοιας  δομής.Οι   γνώμες  αυτές  διαψεύδονται  με  τα  επιχειρήματα,ότι  η  γραφή  ορισμένου  είδους  ήταν  γνωστή  σε  διάφορα  ελληνικά  φύλα  πολλούς  αιώνες  πριν  την  εποχή  του  Ομήρου  και  ότι  οι  ποιητές  στις  αναλφάβητες  κοινωνίες  είναι  ικανοί  να  απομνημονεύουν  πολλά  ποιήμάτα  δικά  τους  και  ξένα.
Μία  άλλη  θεωρία  έλεγε  ότι  συναρμολόγησαν  μικρά  ποιήματα  με  τα  οποία  σχημάτισαν τα  έπη.  Η θεωρία  αυτή  περί  της  συναρμολόγησης   πολλών  μικρών  ποιημάτων,που  σχημάτισαν  τα  έπη  αποδίδεται  στον  τύραννο  των  Αθηνών  τον  Πεισίστρατο,ο οποίος  βασίζεται  σε πενιχρές  ειδήσεις  της  εποχής  του.
Η αλήθεια φαίνεται   είναι, ότι  επί  Πεισιστράτου  ελήφθησαν  μέτρα  για  την απαγγελία  των  ποιημάτων, δημοσίως   και  στην  κανονική  τους  διάταξη και  όχι  με  αυθαίρετες  επιλογές  που  έγιναν  από  τους  ραψωδούς, κατά  τις  προτιμήσεις  τους.
Άλλοι  ιστορικοί, μεταξύ  αυτών  και  ο  Άγγλος  ελληνιστής  Τζων  Γκρότε  1794-1871 υποστήριξαν  την  θεωρία,ότι  η  Ιλιάδα  προήλθε  από  την  ένωση  διαφόρων  μύθων  της   επικής  παράδοσης,που  έπεσαν  στα  χέρια  αγνώστων,οι  οποίοι  σε  σύντομα  χρονικά  διαστήματα  τα  επεξέτειναν  με  προσθήκες  από  άλλα  ποιήματα  σχηματίζοντας  ένα  μικρότερο  έπος,το  οποίο  είχε  την  μισή  έκταση  από  ότι  έχουν  τα  σημερινά  έπη του  Ομήρου.
Τα  επιχειρήματα  και  σε  αυτή  τη  θεωρία  δεν  είναι  αξιόπιστα.
Όλες  οι  θεωρίες  παραβλέπουν  το  γεγονός  ότι  ο  Όμηρος  δεν  έζησε  σε  μια  πρωτόγονη  κοινωνία.Έζησε  σε  μια  κοινωνία,η  οποία  διατηρούσε  ζωηρές  αναμνήσεις  από  ένα  σπουδαίο  πολιτισμό  τον  Μυκηναϊκό, που   βρισκόταν  σε  επαφή  με μεγάλους  πολιτισμούς,ανατολικούς  και αιγυπτιακούς, που   επεδίδετο  στην  σύνθεση  επιμελημένων, μεγάλων,  ποιημάτων  και  άλλων  έργων καθώς  και  στη  διατήρηση  των  σε  γραπτή  μορφή.
Αυτά  όλα  δείχνουν  ότι  τα  έπη  δεν  έφθασαν  μέχρις  ημών,ακριβώς, με  τη  μορφή, με την οποία  τα  συνέθεσε  ο  Όμηρος.Ο  εκσυγχρονισμός  της  γλώσσας  ανά  εποχή  επέβαλε  τις   αλλαγές  και  τις προσθήκες  που  έγιναν  από  τους  ραψωδούς .
Οι  καλύτεροι  φιλόλογοι,παλαιοί  και  νεότεροι, αναγνωρίζουν  την  υψηλή  ποιότητα  των  έργων   του  Ομήρου   και  οι παλαιοί  βιογράφοι  αποδίδουν  στον  ίδιο  και  άλλα  έργα.
 Όπως  είναι  οι  Ύμνοι  του  Ομήρου,που  είπαμε  στην  αρχή  του  θέματος  μας.

Δευτέρα 19 Μαΐου 2014

Σήμερα  αγαπημένοι  μου  μαθητές  και  μαθήτριες  υποψήφιες  και  υποψήφιοι  των  πανελλαδικών  εξετάσεων  και  όλοι, που  αγωνίζεστε  για  μια  καλύτερη  εργασιακή  θέση, σήμερα  μπαίνουμε  σε  ένα  σπουδαίο  μάθημα  της  Λατινικής  Γραμματικής  είναι  οι
Ε υ θ ε ί ε ς   και  Π λ ά γ ι ε ς   ε ρ ω τ ή σ ε ι ς.
Ο ι   Ε υ θ ε ί ε ς  ε ρ ω τ ή σ ε ι ς  ο ν ο μ ά ζ ο ν τ α ι  και  α ν ε ξ ά ρ τ η τ ε ς.
Ε κ φ έ ρ ο ν τ α ι  με  Ο ρ ι σ τ ι κ ή  ή  με  Υ π ο τ α κ τ ι κ ή  δ υ ν η τ ι κ ή  conjuctivus  potentialis  ή  α π ο ρ η μ α τ ι κ ή  conjuctivus dubitativus.
O ι  ε ρ ω τ ή σ ε ι ς  α υ τ έ ς  είναι  π ρ α γ μ α τ ι κ έ ς  ε ρ ω τ ή σ ε ι ς  ή είναι  ρ η τ ο ρ ι κ έ ς.
Π ρ α γ μ α τ ι κ έ ς   ε ρ ω τ ή σ ε ι ς  είναι,όταν  ο  ερωτών,αυτός  που  ρωτά,  επιθυμεί  να  μάθει  κάτι.
Ρ η τ ο ρ ι κ έ ς  ονομάζονται  οι  ε ρ ω τ ή σ ε ι ς, όταν  ισοδυναμούν  με  α  ρ ν η  τ ι  κ έ ς  ή  κ α  τ α φ α  τ ι  κ έ ς  π ρ ο  τ ά  σ ε ι ς   κ ρ ί σ ε ω ς. 
Οι  ε ρ ω τ η μ α τ ι κ έ ς    π ρ ο τ ά σ ε ι ς  ονομάζονται    π ρ ο τ ά σ ε ι ς  μ ε ρ ι κ ή ς  α γ ν ο ί α ς, όταν  με  τις  προτάσεις  αυτές  ζητείται  η  επεξήγηση   σε  κάτι  ορισμένο.
Οι  ε ρ ω τ ή σ ε ι ς  μ ε ρ ι κ ή ς  α γ ν ο ί α ς  εισάγονται με  ε ρ ω τ η μ α τ ι κ έ ς  α ν τ ω ν υ μ ί ε ς   και  ε π ι ρ ρ ή μ α τ α.
Οι  ε ρ ω τ η μ α τ ι κ έ ς  π ρ ο τ ά σ ε ι ς  ονομάζονται  ε ρ ω τ ή σ ε ι ς  ο λ ι κ ή ς  α γ ν ο ί α ς , όταν  η  απάντηση  που  περιμένουμε  είναι  ν α ι  ή  ό χ ι.
Οι  ε ρ ω τ ή σ ε ι ς  ο λ ι κ ή ς  α γ ν ο ί α ς  εισάγονται  με  τα  ερωτηματικά  άκλιτα  μέρη  του  λόγου  τα  nonne? num? ne?
Με  τις  ε ρ ω τ ή σ ε ι ς  που  εισάγονται  με  το  nonne? περιμένομε  κ α τ α φ α τ ι κ ή   α π ά ν τ η σ η .
Στις  ε ρ ω τ ή σ ε ι ς  με το num? περιμένομε  α ρ ν η τ ι κ ή  α π ά ν τ η σ η.
Στις  ε ρ ω τ ή σ ε ι ς  με το -ne? η  απάντηση  είναι  ή  α ρ ν η τ ι κ ή   ή  κ α τ α φ α τ ι κ ή
Η  λεξούλα  -ne? βρίσκεται  στο  τέλος  της  προτάσεως  περί  της  οποίας  γίνεται  η  ερώτηση.
Ε ρ ω τ ή σ ε ι ς  ο λ ι κ ή ς  α γ ν ο ί α ς  γινονται  απλά  και  με  τον  τόνο  της  φωνής.
 Δ ι π λ έ ς    ε ρ ω τ ή σ ε ι ς  ή  δ ι μ ε ρ ε ί ς  εισάγονται  με  τις  μορφές
1) utrum...an...?
2) -ne...an...?
3) ...an...?
Όπως  βλέπουμε η μικρή  αυτή  λεξούλα  το  an  τίθεται  μόνο   στο  β' μέρος  της  ερωτήσεως.

Κυριακή 18 Μαΐου 2014

Το  Κυριακάτικο  Μυθιστόρημα

Ο  Στέφανος  περίμενε  με  μεγάλη  ανυπομονησία να  ξημερώσει..Ήθελε  να  τρέξει  κοντά  στη  Μαρία,  τη  γυναίκα  του  και  να  δει  το  μωρό  του. Δεν  πέρασε  τη  νύχτα   κοντά  τους. Τα  μουσικά  όργανα  στο  υπόγειο  του  σπιτιού  του  δεν  επιδέχονταν  αναβολή    στην  επισκευή  τους.
Το  πρωϊ  όμως  βρέθηκε  κοντά  στην  γυναίκα  του  να  ρωτά  με  αρκετή  ανησυχία  για  την  υγεία  του  μωρού  τους.
-Καλά  είναι,αγάπη  μου, μην  ανησυχείς.Το  μωράκι  μας  δεν  έχει  τίποτε  το  ανησυχητικό  μη  φοβάσαι,αγάπη  μου.Βρίσκεται  ακόμα  στο  παιδιατρικό  τμήμα .Οι  αδελφές  νοσοκόμες  μου  είπαν  για  κανένα  άλλο  λόγο.Απλά  για  να  με  ξεκουράσουν,αυτό  μου  είπαν  κι  εγώ  τις  πιστεύω  απόλυτα,  εσύ  Στέφανε  μου, γιατί  αμφιβάλλεις.
Δεν  ξέρω,αγάπη  μου,φοβάμαι,δεν  ξέρω  τι  μπορεί  να  συμβαίνει.
-Τίποτε,αγάπη  μου,το  ανησυχητικό  δε  συμβαίνει  στο  μωρό  μας.Μη  φοβάσαι.Οι  αδελφές  νοσοκόμες  είναι  πολύ  καλά  κορίτσια,το  ξέρω  πολύ  καλά.  Με  τη  συμπεριφορά  τους  αυτό  έδειξαν.Εξάλλου  δεν  βρίσκονται  τυχαία  σε  αυτή  την  ευαίσθητη   θέση.
Διαπίστωσα  πως γνωρίζουν  πολύ  καλά  τη  δουλειά  τους  γι  αυτό  τις  εμπιστεύθηκα,αλλιώς  λες  θα  άφηνα  το  μωρό  μας  στα  χέρια  τους;
-Βγήτε  έξω,σας  παρακαλώ, φώναξε  ο  γιατρός,που  μπήκε  στο  δωμάτιο  της  Μαρίας  με  δύο  αδελφές  νοσικόμες  για  την  καθημερινή  επίσκεψη  του  στην  λεχώνα
Ο  Στέφανος  ξαφνιάστηκε  με  τον  τρόπο,  που  μίλησε  ο  γιατρός  για  να  του  πει  να  περάσει  έξω.Ήταν  η  δεύτερη  ημέρα  από  την  γέννα  και  ο  Στέφανος  ανησύχησε  με  τον  απότομο  αυτό  τρόπο  του  γιατρού.
-Έλα  μέσα!
Είπε  σε  λίγο  ο  γιατρός  στο  Στέφανο.
- Γυναίκα  σου  είναι  η  κοπέλα;
-Nαι,είπε  ο  Στέφανος.
-Έχει  λίγο  πυρετό.Να  στείλω τον  παθολόγο.
-Γιατρέ  μου,  λίγο  πριν  μιλούσαμε  ήταν  μια  χαρά. 
-Μαρία,αγάπη  μου, πώς  νοιώθεις; πώς  είσαι; o  γιατρός  είπε  ότι  έχεις  λίγο  πυρετό.
-Στέφανε  μου, σε  παρακαλώ, θέλω  να  φύγουμε. Κάνε  κάτι,σε  παρακαλώ, σκάζω  από  τη  ζέστη. Θέλω  να  φύγουμε,θέλω  να  πάμε  στο  σπίτι  μας.Aρχίζω  να  φοβάμαι.
-Πώς  θα  φύγουμε,αγάπη  μου, κρυφά;
-Δεν  ξέρω,αγάπη  μου, έχεις  μαζί  σου  χρήματα;
-Έχω,αγάπη  μου, τι  θέλεις;
-Θέλω,αγάπη  μου, να  χρηματίσουμε  μια  νοσοκόμα  να  μας  υπογράψει  το  εξιτήριο  και  να  φύγουμε  από  δω  μέσα.Η κατάσταση  είναι  απελπιστική. Δεν  μπορώ  άλλο. Θέλω  να  πάμε  στο  σπίτι μας.
-Πες  στη  νοσοκόμα να ευρεί  από  ένα  άλλο  τμήμα  του  νοσοκομείου  μια  ετοιμοθάνατη  γυναίκα  να  τη  φέρει  εδώ  στο  δικό  μου  θάλαμο,εδώ  στο  δικό  μου  κρεβάτι.
-Πώς  μπορεί  να  γίνει  αυτό  που  λες,αγάπη  μου;
Το  νοσοκομείο  είναι  μεγάλο. Καλά  λες.Οι  γιατροί  όμως, οι αδελφές;
-Oι  γιατροί,αγάπη  μου, το  απόγευμα  δεν  είναι  εδώ,συνήθως.
Κάνε,λοιπόν, αυτό  που  σου  λέω.
Να  μεταφερθεί  εδώ  μια  ετοιμοθάνατη.
Εγώ  θα  φορέσω  το  φόρεμα  μου  και  θα  αφήσω  το  νυχτικό  μου.
Αυτό  έγινε  πράγματι.Πήραν  το  μωρό  η  Μαρία  και  ο  Στέφανος  και  έφυγαν  για  το  σπίτι  τους.
Το  επόμενο  πρωϊ υπήρχε  ζωηρή  κίνηση  στο  δωμάτιο  της  Μαρίας..Η ετοιμοθάνατη   γυναίκα,που  είχε  αντικαταστήσει  την λεχώνα, άφηνε  την τελευταία της πνοή. Οι  άρρωστοι  από  τα  άλλα  τμήματα  του  νοσοκομείου  μόλις  έμαθαν  τα  κακά  μαντάτα, συγκεντρώθηκαν  έξω  από  τον  θάλαμο,κλαψουρίζοντας.
-Πέθανε  η  Μαρία,πέθανε  η  Πολωνίδα
-Τι  έπαθε; ρωτούσαν  με  περιέργεια.
-Είχε  πυρετό  χθες  το  απόγευμα  που  ο  γιατρός  έκανε  επίσκεψη.Ο  άντρας  της  ήταν  αλαφιασμένος.
-Τι  αλαφιασμένος, τι  θέλεις  να  πεις;
-Τρομαγμένος,παιδί  μου,πώς  θες  να  στο  πω.Τρελλαμένος.
-Έπαθε  επιλόχειο  πυρετό,είπε  μια  νοσοκόμα,που  ήρθε  για  να  διαλύσει  το  πλήθος των  συγκεντρωμένων  αρρώστων.
-Πηγαίνετε  στα  κρεβάτια  σας,γιατί  αυτή  η  ασθένεια  είναι  μεταδοτική.
-Μα,ο άντρας  της  είναι  ευκατάστατος.
-Ε! και;
-H κοπέλα  δούλευε  σε  μια  μπυραρία.
-Σερβιτόρα  ήταν;
-Όχι!  πιανίστας!
-Και  τραγουδίστρια!είπε  μια  άλλη  αδελφή
Το απόγευμα  ήλθε  ο  γιατρός, πήγε  κατευθείαν  στο  δωμάτιο  της.
-Πέθανε  το  πρωϊ  του  είπαν.
-Ναι! είπε  ο  γιατρός.Είχε  λίγο  πυρετό  χθες  το  απόγευμα,αλλά  δεν  ήταν  και  τόσο  άσχημη  η  κατάσταση  της,είπε  και  φόρεσε  τα  γυαλιά  του,  καθώς  έφευγε  σκυφτός.
 Ουφ! επιτέλους  στο  σπίτι  μας! είπε  η  Μαρία, μόλις  ο  Στέφανος  ξεκλείδωσε  την  αυλόπορτα  και  μπήκαν  μέσα.
Να  επανέλθουμε για να συμπληρώσουμε τη σημασία των λέξεων στη πρόταση,που δ η λ ώ ν ο υ ν  τον  χ ρ ό ν ο.
tempore  του  tempus-γενική  temporis = ο καιρός.
aetate του  aetas-aetatis = η  ηλικία
anno  του  annus-anni  = το έτος
mense  του  mensis-mensis = o μήνας
die   του  dies-diei  = η ημέρα
hora -horae =  η  ώρα.
Λέξεις  που  δ η λ ώ ν ο υ ν    χ ρ ο ν ι κ ή  δ ι ά ρ κ ε ι α.
Τα  επιρρήματα  με  αφαιρετική
ante= πριν
post= έπειτα
paulo  ante =πριν  λίγο
paulo  post= μετά  από  λίγο
 Η δεικτική  αντωνυμία  hic συνοδεύει  την  αφαιρετική ,που  τίθεται, στην  απάντηση της ερώτησης: Πόσο  χρόνο  από  τώρα;
hic-haec-hoc= αυτός-αυτή-αυτό
Συνηθέστερη  είναι  η  απάντηση  στην  ερώτηση: Πόσο  χρόνο  από  τώρα;
με   το  επίρρημα  adhinc= πριν, το  οποίο   συνοδεύεται  με  αιτιατική.

Σάββατο 17 Μαΐου 2014

To  Ποίημα  του  Σαββατόβραδου

Γλυκόλαλο  στόμα
σε  καιρούς  πικρίας.
Πολύπαθο  σώμα
σε  καιρούς δημιουργίας.
Παιδί,γλυκειάς  μάνας,
που  σε  γέννησε.
Από  τα  χέρια  σου
γενιές  μεγάλωσαν,
παιδιά, που  έγιναν άνδρες
με βούτυρα,με  κρέας,
με λάδι,με ψωμί,με φέτα
Μα, τώρα που το Γολγοθά,
 το δικό σου, με το δικό σου
Σταυρό ανεβαίνεις,
εσύ το περιστέρι,
εσύ και η ελιά
Ειρήνη!!!
Συνεχίζουμε  με  τους  επιρρηματικούς  προσδιορισμούς  των  πτώσεων.
Γνωρίσαμε
Α) Τον  π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ό  του  τ ό π ο υ  και  σήμερα  το  μάθημα  μας  είναι
Β) Ο  π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ό ς   του  χ ρ ό ν ο υ
Στην  απάντηση  της  ερώτησης  quanto? = πότε;  χρησιμοποιείται  απλή  αφαιρετική  ablativus  temporis. Στον  π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ό   του  χ ρ ό ν ο υ   χρησιμοποιούνται  λέξεις  χ ρ ό ν ο υ   δ η λ ω τ ι κ έ ς  π.χ. tempore  ή  temporibus,aetate,anno,mense,die,hora και οι παρόμοιες.
Αν  χρησιμοποιούνται  άλλες  λέξεις  είναι  κανόνας  να  συνοδεύονται  με  ε π ι θ ε τ ι κ ό   π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ό  π.χ. Ludis  Isthmiis.
Στην  ερώτηση: Μέσα  σε  πόσο  χρόνο; που  δηλώνει  χ ρ ο ν ι κ ή   δ ι ά ρ κ ε ι α  απαντούμε  με  αφαιρετική   ο ρ γ α ν ι κ ή.
Η  χ ρ ο ν ι κ ή   δ ι ά ρ κ ε ι α   δηλώνεται  και  με  απλή  αιτιατική.
Στην  ερώτηση: Πόσο  χρόνο  πριν  ή  έπειτα; που  δηλώνει  χ ρ ο ν ι κ ή    σ τ ι γ μ ή  η  αφαιρετική  συνοδεύεται  από  τα  επιρρήματα  ante  ή  post  π.χ. paulo  ante, paulo  post.
Στην  ερώτηση: Πόσο  χρόνο  από  τώρα; Δηλώνουμε  την  απάντηση  με  αφαιρετική, η ο ποία  συνοδεύεται  από  την  δεικτική  αντωνυμία  hic ή  με  αιτιατική, συνήθως, με  το  επίρρημα  abhinc = από  εδώ.


Παρασκευή 16 Μαΐου 2014

Να  περάσουμε  τώρα  σε  ένα  άλλο  θέμα  της Λατινικής Γραμματικής είναι  το  μάθημα με τις π τ ώ σ ε ι ς   που  λ α μ β ά ν ο ν τ α ι     ε π ι ρ ρ η μ α τ ι κ ώ ς  για  να  δηλώσουν  τις  επιρρηματικές  σχέσεις  τους  μέσα  στην  πρόταση.
Α) Ο  π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ό ς   τ ο υ   τ ό π ο υ.
*Για  να  δηλωθεί  η  εν  τ ό π ω  σ τ ά σ ι ς    χρησιμοποιούνται  και  απλές  πτώσεις,όταν  πρόκειται  για  ονόματα  πόλεων,χωρίων,μικρών  νήσων  και  χερσονήσων.
Όταν  το  όνομα  είναι  της  α' ή  β΄κλίσεως ενικού  αριθμού, τότε  η   ε ν  τ ό π ω  σ τ ά σ ι ς  δηλώνεται  με  α π λ ή   γ ε ν ι κ ή. π.χ.  domi= κατ  οίκον,στο σπίτι,στην πατρίδα
humi=χαμαί,στο  έδαφος,κάτω.
Αν  το  όνομα  είναι  γ' κλισεως ή
αν  το  όνομα  βρίσκεται  μόνο  στον  πληθυντικό  αριθμό,αδιακρίτως  κλίσεως, τότε  η  ε ν   τ ό π ω  σ τ ά σ ι ς  δηλώνεται  με   α π λ ή    α φ α ι ρ ε τ ι κ ή  π.χ. Romae= εν  Ρώμη
Spartae= εν  Σπάρτη
Corinthi= εν  Κορίνθω
Carthagine= εν  Καρχηδόνι
Αthenis= εν  Αθήναις, εν  Αθήνησι
Sardibus= εν  Σάρδεσι.
*Για  να  δηλωθεί  η  ε ι ς  τ ό π ο ν   κ ί ν η σ ι ς  χρησιμοποιείται  ακόμα  και  α π λ ή  α ι τ ι α τ ι κ ή, όταν  πρόκειται  για  ονόματα  πόλεων,χωρίων  και  μικρών  νήσων,όχι όμως  ονόματα  χωρών.π.χ.
venio  Romam, venio  Carthaginem κ.λ.π.
ενώ  venio in Italiam, venio  in  Africam  κ.λ.π.
Από  αυτή  τη  σύνταξη  προήλθε  το  επίρρημα  domum = οίκαδε= προς  την  πατρίδα, προς  το  σπίτι.
rus= αγρόνδε= εις  τον  αγρόν.
Η  πρόθεση  ad  και  αιτιατική  γεωγραφικού  ονόματος, δηλώνει  τα  περίχωρα ή την  διεύθυνση  προς  τα  εκεί.
* Η   α π ό   τ ό π ο υ  κ ί ν η σ ι ς   εκφέρεται  όχι  μόνο  με  τις  προθέσεις  a ή ab  και  e,ex με  αφαιρετική. Χρησιμοποιείται  και απλή  αφαιρετική  στα  ονόματα  πόλεων  και  μικρών  νήσων  π.χ.
Roma  venio = από  τη  Ρώμη  έρχομαι
Athenis  venio = από  την  Αθήνα  έρχομαι
* Για  να  δηλωθεί  η  δ ι α   τ ό π ο υ   κ ί ν η σ ι ς, η οποία  δηλώνεται  με  την  πρόθεση  per  και  αιτιατική,χρησιμοποιείται  απλή  αφαιρετική  τοπική= δια  μέσου.Προκειμένου  να  δηλωθεί  η  διέλευσις  δια  μέσου  πυλών,οδών,γεφυρών.
Συνεχίζεται
 


Πέμπτη 15 Μαΐου 2014

Σήμερα  συνεχίζουμε  με  την  θέση  της Α φ α ι ρ ε τ ι κ ή ς  μέσα  ετην  πρόταση.
Στο  δεύτερο  μέρος  έχουμε  να  πούμε  ότι  η  Αφαιρετική  συντάσσεται   με  ρήματα  ως  αντικείμενο  ή  ως  προσδιορισμός  της  έννοιας  αυτών  των  ρημάτων.
Αυτά   είναι
1) Τα  ρήματα,τα  οποία  δηλώνουν  απομάκρυνση, απαλλαγή   ablativus  separativus  είναι  η  κυρίως  αφαιρετική. Ρήματα που δηλώνουν πλήρωση= γέμισμα  ή  πλησμονή =χόρταση είναι  τα  ablativus  copiae ( copia-ae= αφθονία ).
2) Τα  ρήματα,τα  οποία  δηλώνουν  προέλευση  ή  καταγωγή  ablativus  originis ( origo-inis =γέννηση,καταγωγή ), κυρίως  οι  μετοχές  των  ρημάτων  nascor-natus  sum-sci= γεννώμαι.
gignor- genetus  sum-generi=γεννώμαι
orior-ortus  sum-oriri= ανατέλλω
Εδώ να πούμε  ότι  η  καταγωγή  δηλώνεται  και  εμπροθέτως,με τις  προθέσεις  e,ex + αφαιρετική  επί  αμέσου  καταγωγής  και  με  τις  προθέσεις  a,ab + αφαιρετική  επί  εμμέσου  καταγωγής.
3) Τα  ρήματα,που  δηλώνουν  αγορά,πώληση ή μίσθωση ablativus  pretii ( pretius-ii= η τιμή ),όταν η  αξία  ή  το  τίμημα  είναι  καθορισμένα. Διαφορετικά  βάζουμε  τις  αφαιρετικές  tanto,parvo,minimo  και  άλλες.
 tanto =τόσο
parvo θετικός  βαθμός  του επιθέτου  parvus-a-um = μικρός
minimo  υπερθετικός  βαθμός  του  ως  άνω  επιθέτου  parvus-a-um( εννοείται  pretio = τιμή )
ή  τίθεται  γενική  του  τιμήματος.
4) Τα  ρήματα,που  δηλώνουν αιτία ablativus  causae. To  αίτιο  δυνατόν  να  προέρχεται  από εξωτερική  αιτία. Όπως   το  Ποιητικό  Αίτιο  π.χ. Alexander  febri  mortuus est= Ο Αλέξανδρος  πέθανε  από  τον  πυρετό.
Το  αίτιο  δυνατόν  να  προέρχεται  και  από εσωτερική  αιτία συνοδεύεται τότε  με  ψυχικού  πάθους  σημαντικά  ρήματα.
Το  Ποιητικό  Αίτιο, όταν  είναι  πρόσωπο, δηλώνεται  με  την  πρόθεση  a ή ab + αφαιρετική  ή  με  απλή  αφαιρετική, η οποία  πολλές  φορές  λαμβάνει  επιρρηματική  έννοια.
Πολλές  φορές  η  αφαιρετική  του  αιτίου συντάσσεται  με  μετοχή  Παρακειμένου  π.χ. ira incensus=η  οργή  που  έχει  θυμό, timore perterritus= ο φόβος  που  έχει  τρόμο.
ira-ae= η οργή
incensus-a-um= oργισμένος
timore του timor-is =φόβος
perterritus-a-um=τρομαγμένος
5) Τα  ρήματα,που  έχουν  έννοια δικαστική π.χ.  damno,accuso,multo  και  άλλα Ονομάζεται  Αφαιρετική  της  ποινής  ablativus  criminis.
damno-avi-atum-are=καταδικάζω
accuso-avi-atum-are = κατηγορώ. Συντάσσεται  και  με  αιτιατική
multo-avi-atum-are=τιμωρώ
και  άλλα
6) Τα  ρήματα,που  έχουν  Συγκριτική  έννοια π.χ. antecedo.praesto,supero. Eίναι  η  Αφαιρετική  του  μέτρου  ή  της  διαφοράς.  ablativus  mensurae.
antecedo-cessi-cessum-ere= υπερέχω
praesto-avi-atum-are= υπερέχω
supero-avi-atum-are= υπερέχω
7) Όλα  τα  ρήματα  δύνανται  να  δεχθούν  ως  προσδιορισμό  της  σημασίας   τους  αφαιρετική,η  οποία  ονομάζεται  Αφαιρετική  του  οργάνου  ή  του  μέσου.
Αυτού  του  είδους  είναι  η  αφαιρετική, η  οποία  βρίσκεται  πλησίον  με
1) Τα  αποθετικά  ρήματα
utor-usus sum-i =χρώμαι=μεταχειρίζομαι
abutor-abusus sum-uti= καταχρώμαι
fruor-frui=απολαμβάνω. Οι άλλοι  χρόνοι  από το  utor
fungor-functus  sum-i= επιτελώ
degungor
potior- potitus  sum-iri= κεταλαμβάνω. Συντάσσεται  και  με  γενική.
pascor-pastus  sum-pasci=τρέφομαι
vescor-i =τρέφομαι
2) Mε  τις  φράσεις
opus  est= είναι  ανάγκη
usus  est = είναι  ανάγκη.

Τετάρτη 14 Μαΐου 2014

Η  χρήση  της  Αφαιρετικής  στα  Λατινικά  είναι  ένα  ενδιαφέρον  και  σπουδαίο  μάθημα.Όχι  τόσο  σαν  έννοια  Αφαιρετικός -ή- ό= ο  σχετικός  με  την  αφαίρεση,όσο  σαν  όρος  της  πρότασης  στο  συντακτικό. Βρίσκουμε  την    Α φ α ι ρ ε τ ι κ ή   με  ουσιαστικά,με  επίθετα ή με  επιρρήματα, ως  ε τ ε ρ ό π τ ω τ ο ς  π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ό ς.
H  Aφ α ι ρ ε τ ι κ ή  όταν  συνάπτεται    με  ουσιαστικά, είναι  κανόνας, να  συνοδεύεται  από  ε π ι θ ε τ ι κ ό  π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ό. Δηλώνει  ι δ ι ό τ η τ α   παροδική  και  προσορινή  και τότε καλείται  α φ α ι ρ ε τ ι κ ή    της  ι δ ι ό τ η τ α ς  ablativus  qualitatis.
H  A φ α ι ρ ε τ ι κ ή  συνάπτεται  ακόμα   και  με  ε π ί θ ε τ α, των  οποίων  επιθέτων  η  σημασία  είναι 1)= απαλλαγή ή  στέρηση (στη  περίπτωση  αυτή  ονομάζεται  καθαρά  αφαιρετική όχι  με  την  έννοια  της  καθαρής  της  όχι  βρώμικης,αλλά  με  την  έννοια  της  ξεκάθαρης  αφαιρετικής,της  κυρίως  αφαιρετικής, της  ουσιαστικής  αφαιρετικής)..
2) Η  Αφαιρετική  σημαίνει  σύγκριση  και  την  βρίσκουμε  με  την  ονομασία  δ ε ύ τ ε ρ ο ς  ό ρ ο ς  της  σ υ γ κ ρ ί σ ε ω ς.  ablativus  comparativus.
3) H  Aφαιρετική  σημαίνει  το  όργανο  ή  το  μέσον  και  γενικότερα  σημαίνει  κοινωνία  ή  συνοδεία  και  κυρίως  ονομάζεται  α φ α ι ρ ε τ ι κ ή   ο ρ γ α ν ι κ ή  ablativus  instrumentalis
Ο ρ γ α ν ι κ ή   Α φ α ι ρ ε τ ι κ ή  δέχονται  τα  επίθετα  που  δηλώνουν  πλησμονή,όπως  refertus-a-um =πλήρης.
repletus-a-um = πλήρης(παθητική  μετοχή  του  ρήματος  repleo-evi-etum = γεμίζω)
completus-a-um = πλήρης( μετοχή  του  ρήματος  της  β' συζυγίας  compleo- evi-etum-ere= πληρώ.
uber-eris = άφθονος  είναι  επίθετο. (Το  ουσιαστικό  ουδετέρου  γένους  με  την  ίδια  γραφή  το  uber- eris= μαστός)
praeditus-a-um= εφοδιασμενος, ο έχων.
και  παρόμοια.
4) Η  Α φ α ι ρ ε τ ι κ ή  σημαίνει  το  αίτιον,  γενικώς  και  τότε  ονομάζεται  α φ α ι ρ ε τ ι κ ή  της  α ι τ ί α ς  ablativus  causae. Αυτή  την  αφαιρετική  δέχονται  κυρίως τα  επίθετα,τα  οποία  δηλώνουν  ψυχικό  πάθος,όπως   laetus-a-um=περιχαρής.
contentus-a-um = ευχαριστημένος
fessus-a-um =κουρασμένος
και  άλλα.
5) Η  Α φ α ι ρ ε τ ι κ ή  που  δηλώνει  την  τιμή  ή  αξία  ablativus  pretii
6)  H  A φ α ι ρ ε τ ι κ ή  που  δηλώνει:  Το  κατά  τι  ή  αναφορά  ablativus  relativus
7) H  A φ α ι ρ ε τ ι κ ή  που  δηλώνει: Την  ύλη  ablativus  materiae.
8) H  A φ α ι ρ ε τ ι κ ή  που  δηλώνει:  To  μέτρο  ή  διαφορά  ablativus  mensurae.
Συνεχίζεται
Η  χρήση  της  Κλητικής  στα  Λατινικά.
Η  Κ λ η τ ι κ ή  γενικά χρησιμοποιείται,όπως  και  στην  Αρχαία  Ελληνική  γλώσσα, όταν  καλούμε  κάποιον  ή  όταν  τον  προσφωνούμε  σε  δημόσιο  χώρο.
Ένα  παράδειγμα  στα  Αρχαία  Ελληνικά  από  το  κείμενο  του  Δημοσθένη,παράγραφος  32-34  Περί  της  των  Ροδίων  Ελευθερίας." Ω!  άνδρες Αθηναίοι, αυτήν  έχειν  διάνοιαν υμάς  περί  της  εν  τη  πολιτεία  τάξεως,ήνπερ  περί  της  εν  ταις  στρατείαις  έχετε...."= Ω! άνδρες  Αθηναίοι, να  έχετε  την  ίδια  γνώμη  για  την  τάξη  στην  πολιτεία,την  οποίαν  ακριβώς  έχετε  για  την  τάξη  στις  εκστρατείες.
Ένα  παράδειγμα  από  ένα  Λατινικό  θέμα. O! fili,ubi heri  fuisti? = Ω! υιέ,πού  ήσουν  χθες;

Κυριακή 11 Μαΐου 2014

Το  Κυριακάτικο  Μυθιστόρημα

Το  επόμενο  πρωϊ  ο  Στέφανος  επισκέφθηκε  τη  Μαρία  στο  μαιευτήριο. Ήθελε  να  δει  ξανά  το  μικρούλικο  μελαχροινούλικο  πλασματάκι,το  παιδί  τους, που  έφερε  η  Μαρία  στον  κόσμο.
Πήγε  στο  δωμάτιο  της  μα  δεν  ήταν  εκεί  και  κάθισε  να  την  περιμένει  να  επιστρέψει. Πέρασε  πολύ  ώρα,ώσπου  ανήσυχος  βγήκε  να  την  αναζητήσει. Από  το  βάθος  του  διαδρόμου  την  είδε  να  έρχεται.
-Στέφανε,εδώ  είσαι;
-Ναι, αγάπη  μου, είμαι  αρκετή  ώρα  εδώ,σε  περίμενα  στο  δωμάτιο  σου. Πού  ήσουν;
-Aγάπη  μου, πήγα  στο  μωρό  μας,ήρθε  το  πρωϊ   μία  αδελφή  νοσοκόμα.Μου  είπε  ότι  χρειάζεται  να  γίνουν  μερικές  εξετάσεις  στο  παιδιατρικό  από  τον  γιατρό.Καθυστερούσαν  να μου   το  φέρουν  στο  δωμάτιο.Ανήσυχη  έτρεξα  να  μου  πουν  τι  συμβαίνει.
Τι  σου  είπαν,αγάπη  μου, τι  κάνει  το  μωρό  μας;
-Mια  χαρά  είναι,αγάπη  μου, μην  ανησυχείς.Μου  είπαν  ότι  θα  το  κρατήσουν  για  λίγο  ακόμα  για  να  με  ξεκουράσουν.Οι  μέρες  της  λοχείας ,μου  είπαν, θέλουν  ανάπαυση,γι αυτό.
-Κι  εσύ,Μαρία  μου,πήρες....τους  δρόμους.
-Ναι! αγάπη  μου,στάθηκα  λίγο  σε  ένα  δωμάτιο  εκεί  πέρα,στο  βάθος,νοσηλεύεται  μια  γριούλα  υπερήλικη,μια  πολύ  γλυκούλα  γριούλα, σαν  παιδούλα  είναι, μου  έκανε  εντύπωση. Είναι  πάντοτε  χαμογελαστή, κάθε  φορά  που   την  επισκέπτομαι, με υποδέχεται  με  το  χαμόγελο  στα  χείλη. Έλα κόρη  μου, λέει,λες  και  είμαι  το  παιδί  της. Είναι  μόνη  στον  κόσμο  δεν  έχει  παιδιά  και  κανένα  δικό  της.Ζούσε  στο  γηροκομείο  όλα  τα  χρόνια  της  γεροντικής  ηλικίας  της.
Και  να  δεις,Στέφανε  μου,  παρόλη  την ηλικία  της  ενδιαφέρεται  πολύ,τώρα  που  έγινα  φιλενάδα  της, με  ρωτά,θέλει  να  μάθει,  έστω  και  τώρα,που  βρίσκεται  στα  110  χρόνια  της,  για  το  μυστήριο  της  ζωής. Θέλει  να  μάθει  πολλές  λεπτομέρειες  για  τον  τοκετό.Είναι  πολύ  περίεργη.
-Κι  εσύ,Μαρία  μου,  τι  είπες;
-Στέφανε  μου,  της  μίλησα  όσο  πιο  καλύτερα  μπορούσα  γι  αυτήν  την  διαδικασία  του  ερχομού  στον  κόσμο  ενός  μωρού,ενός  νέου  κύτταρου  στην  κοινωνία  των  ανθρώπων.Δεν  την  φόβισα,δεν  ήθελα  να  την  φοβίσω  στην  ηλικία,που  βρίσκεται.Της  μίλησα  όσο  πιο  ήπια μου  επέτρεπε  η  γεροντική  της  ηλικία  κι  εκείνη  με  άκουγε  με  μάτια  πελώρια  ανοικτά  από  την  περιέργεια  να  μάθει  μια  γυναίκα  πώς  γεννά. Και  μου  έδωσε  χιλιάδες  ευχές.
-Μπράβο, Μαρία  μου, ευχαρίστησες  την  ψυχή  μιας  γριούλας,που  βρίσκεται  στας  δυσμάς  του  βίου  της.Ο  Θεός  θα  σε  ανταμείψει. Μα  πες  μου,αγάπη  μου,εδώ  στους  διαδρόμους  οι  άνθρωποι  που  συναντάς,πώς  συμπεριφέρονται; τι  διαπίστωσες  υπάρχει  κάποιο  κλίμα  ξενοφοβίας  μήπως;
-Όχι, αγάπη  μου,  καθόλου, το  αντίθετο  συμβαίνει. Κάθε  φορά  που  με  βλέπουν  με  χαιρετούν  πολύ  ευγενικά, μπορώ  να  πω  αισθάνονται  ευχαρίστηση  που  σε  διπλανό  δωμάτιο  από  το  δικό  τους  βρίσκεται  μια  Πολωνίδα.Σα  να  το  θεωρούν  τιμή  τους
-Όχι....σαν,Μαρία  μου, το  θεωρούν.... αληθινά  τιμή  τους.Έτσι  είναι  οι  Έλληνες,αγάπη  μου, αγαπούν  όλο  τον  κόσμο. Οι  Έλληνες  είναι  ένας  αρχαίος  πολύ  αρχαίος  λαός  μεγαλωμένος  με  τις  παροιμίες  των  προγόνων  μας, που  αντιπροσωπεύουν  τον  αληθινό  χαρακτήρα  τους.
-Όπως, Στέφανε  μου;  πες  μου  μια  αρχαία  παροιμία  που  ζωντανεύει  αυτό  που λες.Θυμάσαι;
-Θυμάμαι, αγάπη  μου,  Είναι  η  παροιμία " Όμοιος  ομοίω  αεί  πελάζει".
-Τι  θα  πει  αυτό,αγάπη  μου; εξήγησε  μου.
-Θα  πει,αγάπη  μου,  ότι  ο  "όμοιος  τον  όμοιο  αγαπά",ο "όμοιος  τον  όμοιο  πλησιάζει".Ο  άνθρωπος  τον  άνθρωπο.
Και  ύστερα,αγάπη  μου,  που  γεννήθηκε  ο  Χριστός  οι  νέοι  Έλληνες  ανατράφηκαν  με  τα  Ελληνοχριστιανικά  ιδεώδη. Τα  λόγια  του  Χριστού  γαλούχησαν  τους  νεώτερους  Έλληνες  και  τους  γαλουχούν  συνεχώς.
-Θυμάσαι,αγάπη  μου,  να  μου  πεις  κάποιες  κουβέντες  του  Χριστού;
-Θυμάμαι,αγάπη  μου,να  σου  πω το  ρητό  του  Χριστού "  Αγαπάτε  αλλήλους" Να  αγαπάει  ο  ένας  τον  άλλον"  και  ένα   άλλο  " Αγάπα  τον  πλησίον  σου  ως  εαυτόν". "Να  αγαπάς  τον  πλησίον  σου, όπως  αγαπάς  τον  εαυτόν  σου".
-Αγάπη  μου, και  αν  αυτός  ο  άνθρωπος  δεν  αγαπάει  τον  εαυτόν  του; πώς  θα  αγαπήσει  τον  συνάνθρωπο  του;
-Αγάπη  μου, αυτά  τα  θαυμαστά   λόγια απευθύνονται  και   εισακούονται  από  υγιείς  ανθρώπους.
-Αστειεύομαι,αγάπη  μου. Σ'αγαπώ  και  αγαπώ  την  Ελλάδα  και   τους  ανθρώπους  της  και  χαίρομαι  που  ο  γιός  μου  γεννήθηκε  Έλληνας.


Σάββατο 10 Μαΐου 2014

Το  Ποίημα  του  Σαββατόβραδου

Όλο  χαρά  και  αγάπη  είναι  η  ζωή  μας.
Ο  κόσμος  μας  χαμογελά
λάμπει  ο  ήλιος  στα  βουνά.
Και  μέσα  στη  δική  μας  τη  ζωή
τέσσερα  αστέρια  λάμπουν  πιο  πολύ.
να   μεγεθύνουν   τα  όνειρα  μας.
Σήμερα  στο  μάθημα  της  Λατινικής  Γραμματικής η προσήλωση  μας στην Α ι τ ι α τ ι κ ή  Π τ ώ σ η. Η  χρησιμότητα   της  Α ι τ ι α τ ι κ ή ς   Π τ ώ σ η ς.
Η  σύνταξη  της  Α ι τ ι α τ ι κ ή ς  με  ε π ί θ ε τ α, με  ε π ι ρ ρ ή μ α τ α, με   ο υ σ ι α σ τ ι κ ά  είναι  σπάνια
 Η  Α ι τ ι α τ ι κ ή   είναι  η πτώση  του  ά μ ε σ ο υ  ή  ε ξ ω τ ε ρ ι κ ο ύ  α ν τ ι κ ε ι μ έ ν ο υ  των  ενεργητικών  μεταβατικών  ρημάτων. Τα  μεταβατικά  ρήματα, όπως  και  στην  Εληνική  γλώσσα, να  φέρουμε  ένα  παράδειγμα  για  να   γίνει   η  κατανόηση   ευκολότερη.  Στα  Μεταβατικά  ρήματα   η  ενέργεια  του  υποκειμένου  μεταβαίνει  σε  ένα  πρόσωπο  ή  σε  ένα  πράγμα,σε  ένα  αντικείμενο. π.χ. Ο μαθητής  ανοίγει  την  πόρτα. Να  πούμε, επί  τη  ευκαιρία,  ότι  στα  αμετάβατα  ρήματα  η  ενέργεια  του  υποκειμένου  δεν  μεταβαίνει  πουθενά  π.χ. Ο  Ήλιος  λάμπει.
Τα  ρ ή μ α τ α  που  σ υ ν τ ά σ σ ο ν τ α ι   με  Α ι τ ι α τ ι κ ή  είναι:
1) Tα  ρήματα  που  δηλώνουν  ε ν έ ρ γ ε ι α ,γενικώς,
Τα  ρήματα  που  δηλώνουν  κ ί ν η σ η   ή   π ρ ο σ π ά θ ε ι α.
2) Τα   ψ υ χ ι κ ο ύ   π ά θ ο υ ς   σημαντικά
doleo-ui-itum-ere= λυπούμαι
maereo-ere =λυπούμαι
rideo-risi-risum-ere= γελώ
queror-questus  sum-queri= παραπονούμαι
indignor-avi-atum-are=αγανακτώ
miseror-avi-atum-are= ελεώ
και  άλλα  ρήματα .
Ρ ή μ α τ α  με  δ ι π λ ή  Α ι τ ι α τ ι κ ή υπάρχουν  και  στην  Λατινική  Γραμματική  και  αντιστοιχούν  προς  τα  ρήματα  της  Αρχαίας  Ελληνικής
Αυτά  είναι:
1) Tα  π α ι δ ε υ τ ι κ ά    ρ ή μ α τ α    και  γενικώς  αυτά που  έχουν  την  έννοιαν  του  ερωτάν,ζητείν,κρύπτειν  και  τα  παρόμοια.
Από  τις  δ ι π λ έ ς  αυτές  Α ι τ ι α τ ι κ έ ς  η   μία  δηλώνει  το  π ρ ό σ ω π ο, η  άλλη  δηλώνει  το  π ρ ά γ μ α..
2)Τα  ρήματα  που  έχουν  την  έννοια  του  ονομάζειν,κρίνειν,νομίζειν,εκλέγειν,αποδεικνύειν,ποιείν,δημιουργείν και  τα  παρόμοια.
Πλησίον αυτών των  ρημάτων η  μ ί α   α ι τ ι α τ ι κ ή  είναι  κ α τ η γ ο ρ ο ύ μ ε ν ο ν  της  άλλης,οπότε  κατά  την  μετατροπή  της  σύνταξης   σε  παθητική  και  οι  δύο  αιτιατικές  γίνονται  ο ν ο μ α σ τ ι κ έ ς. π.χ. Romani  Pompejum  consulem creaverunt  γίνεται
Pompejus  a  Romanis  consul  creatus  est.
Στην  Λατινική, όπως  και  στην  Ελληνική  με  κάθε  ρήμα  μπορεί  να  συνδεθεί   Α ι τ ι α τ ι κ ή   ως  α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο    σ ύ σ τ ο ι χ ο   ή   σ υ ν ώ ν υ μ ο  figura  etymologica.
Επειδή  όμως  το  α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο   αυτό   εκφράζει  ό,τι  εκφράζει  και  το  ρήμα , γι  αυτό  σ υ ν ο δ ε ύ ε τ α ι    από  ε π ι θ ε τ ι κ ό  π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ό   ή  και  π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ό   με   γ ε ν ι κ ή, ο  οποίος   πολλές  φορές  παραμένει  σαν  αντικείμενο  με  το  ουσιαστικό να  παραλείπεται π.χ.
Beatam  vitam  vivere
Olympia  vincere ( Olympiam  victoriam)
Sanguinem  sitire ( sanguinis  sitim )
.Α ι τ ι α τ ι κ ή  των  α ν α φ ω ν ή σ ε ω ν. Με  τα  επιφωνήματα
π.χ,  O  me  miserum! ή  και  απλά; me  miserum! Αλίμονο  μου.
  Α ι τ ι α τ ι κ ή  της  ε κ τ ά σ ε ω ς   έχει  σχεδόν  επιρρηματική  σημασία  π.χ.  fossa  decem pedes longa= τάφρος  με  μάκρος  10  πόδια.
Ε λ λ η ν ί ζ ο υ σ α  Σ ύ ν τ α ξ η  accusativus  Graicus  εξηγείται  ως  Α ι τ ι α τ ι κ ή  του  κα τ ά  τι  ή  της  α ν α φ ο ρ ά ς  π.χ.  os  umerosque  deo  similis= Στο  πρόσωπο  και  στους  ώμους  όμοιος  με  Θεό.
Η  Α ι τ ι α τ ι κ ή  του  Α μ έ σ ο υ   Α ν τ ι κ ε ι μ έ ν ο υ  γίνεται   Ο ν ο μ α σ τ ι κ ή   στη  μετατροπή  της  ε ν ε ρ γ η τ ι κ ή ς   σύνταξης  σε  π α θ η τ ι κ ή. π.χ. Scipio  Carthaginem  delevit  γίνεται  Carthago  a  Scipione  deleta  est.
E π ι ρ ρ η μ α τ ι κ ή  Α ι τ ι α τ ι κ ή  ονομάζεται  η  Σ ύ σ τ ο ι χ ο ς  Α ι τ ι α τ ι κ ή  από  την  οποίαν  προήλθε  η  Ε π ι ρ ρ η μ α τ ι κ ή   Α ι τ ι α τ ι κ ή  του  ουδετέρου  γένους  των   αντωνυμιών  και  των  επιθέτων  πλησίον  όλων  των  ρημάτων. 

Παρασκευή 9 Μαΐου 2014

Συνεχίζουμε  με  την  Δ ο τ ι κ ή  και  την  χρήση  της  μέσα  στην  πρόταση.
Στη  Λατινική  γλώσσα  είναι  πολύ  σπάνιο  να  συναντήσουμε  ουσιαστικά  που  συνάπτονται  με  Δοτική. Αυτά  τα    ο υ σ ι α σ τ ι κ ά    παράγονται  από ρ ή μ α τ α  ή  από ε π ί θ ε τ α  που  συντάσσονται  με  δοτική.
Επίθετα  και  επιρρήματα,που  ως  επί  το  πλείστον,είναι  παράγωγα  από  αυτού  του  είδους  τα  επίθετα  ή  είναι  με  συγγενή  σημασία,συνάπτονται  και  αυτά  με  δ ο τ ι κ ή  και  η  σημασία  τους είναι  αντίστοιχη προς  τα  επίθετα  της  Ελληνικής  γλώσσας  τα  συντασσόμενα  με  δοτική.Τα  επίθετα  αυτά  είναι  όσα  δηλώνουν  φιλία, έχθρα,ωφέλεια, βλάβη,ισότητα, ομοιότητα,προσέγγιση,συμφωνία, ως  και  τα  παρόμοια  με  αυτά ή  και  τα  αντίθετα  τους.
Από  τα  επιφωνήματα  δύο  μόνο  συντάσσονται  με  δοτική, το  vae= ουαί  και  το  hei= φευ.
Η  Δ ο τ ι κ ή   μ ε   τ α   ρ ή μ α τ α  είναι  η  πτώση  του  ε μ μ έ σ ο υ   α ν τ ι κ ε ι μ έ ν ο υ.
Με  δ ο τ ι κ ή  συντάσσονται  ρήματα  συγγενή  προς  την  σημασία  με  τα  αντίστοιχα  της  Αρχαίας  Ελληνικής  γλώσσας,τα  οποία  δηλώνουν
 1) φιλική  διάθεση
2) εχθρική  διάθεση
3)ενέργεια
4) ωφέλεια
5) βλάβη
6) Ευπείθεια
7) Το  αρμόζον  
8)  Με  ρήματα  που  έχουν  την  έννοια  του  λέγειν, πέμπειν,διδόναι,δεικνύναι
9) Με  ρήματα  σύνθετα  με  τις  προθέσεις  ad, ante, cum, in, inter,ob, post, prae, sub, super
Μερικά  ρήματα  άλλοτε  συντάσσονται  με  δοτική  και  άλλοτε  με  αιτιατική  Ανάλογα  εναλλάσσει  και  η  σημασία  τους.
Η  Δ ο τ ι κ ή   Π ρ ο σ ω π ι κ ή  είναι  δυνατόν  να  συνάπτεται  με  όλα  τα  ρήματα  και  τις  εκφράσεις. 
Με  την  Δ ο τ ι κ ή   Π ρ ο σ ω π ι κ ή, εκφράζονται  ποικίλες  σχέσεις,όπως  συμβαίνει  και  στην  Αρχαία  Ελληνική.
Αυτές  είναι:
1) Δ ο τ ι κ ή   κ τ η τ ι κ ή  dativus  possessivus
2) Δ ο τ ι κ ή  Χ α ρ ι σ τ ι κ ή  dativus  commodi
3) Δ ο τ ι κ ή    Α ν τ ι χ α ρ ι σ τ ι κ ή    dativus  incommodi
4) Δ ο τ ι κ ή    Η θ ι κ ή  dativus  ethicus
5) Δ ο τ ι κ ή  της  Α ν α φ ο ρ ά ς  dativus  relationis
6) Δ ο τ ι κ ή  του  Ε ν ε ρ γ ο ύ ν τ ο ς  Π ρ ο σ ώ π ο υ  dativus  auctoris
7) Δ ο τ ι κ ή   του  Π ο ι η τ ι κ ο ύ  α ι τ ί ο υ   dativus  re  poetica
Η Δ ο τ ι κ ή  του Ε ν ε ρ γ ο ύ ν τ ο ς  Π ρ ο σ ώ π ο υ  συντάσσεται   κυρίως  με  Γερουνδιακό  και  με  τους  περιφραστικούς  χρόνους  των  Παθητικών  ρημάτων.
Όταν  όμως  αυτή  η  δοτική  προκαλεί  σύγχυση  στη  σύνταξη  τότε  το  ε ν ε ρ γ ο ύ ν  π ρ ό σ ω π ο
ελφράζεται  με  τις  προθέσεις    a  και  ab  με  αφαιρετική.
Στη  Λατινική  γλώσσα,μερικές  φορές,η  δ ο τ ι κ ή  παρουσιάζει  ιδιορρυθμία. Εμφανίζεται  ως  κατηγορηματική  και  τότε  ονομάζεται   Δ ο τ ι κ ή  του  Σ κ ο π ο ύ   ή  του  Α π ο τ ε λ έ σ μ α τ ο ς  dativus  finalis  και  τότε  δηλώνει   σ κ ο π ό  ή  α π ο τ έ λ ε σ μ α. προς το  οποίο  κλίνει  αυτό  που  δηλώνεi   το  ρήμα.
Αυτές  οι  Δ ο τ ι κ έ ς   είναι:  οι  gaudio, dolori,usui, calamitati, exitio, saluti,honori, exemplo  και  άλλες.
Η  Δ ο τ ι κ ή  του  Σ κ ο π ο ύ  τίθεται  πλησίον   στο  ρήμα  esse  και  fieri  π.χ. hoc  erit  dolori= Aυτό  θα  είναι  προς  λύπη  σου.
Τίθεται  πλησίον  ρημάτων,που  έχουν   την  έννοια  του  πέμπειν, διδόναι,λαμβάνειν,ιέναι  και  τα  παρόμοια,όπως
do,d uco, tribuo, capio, accipio, habeo, pono,relinquo,mitto,eo, venio και  τα  παρόμοια.
Η  Δ ο τ ι κ ή  του  Σ κ ο π ο ύ  συνήθως  συνυπάρχει  με  Π ρ ο σ ω π ι κ ή   Δ ο τ ι κ ή, κυρίως  χ α ρ ι σ τ ι κ ή.Από  εδώ  προέρχεται  η  ονομασία  της   Δ ι π λ ή   Δ ο τ ι κ ή. π.χ.  leges  omnibus  civibus, (είναι  δοτική  χαριστική) utilitati ( δοτική  του  σκοπού) sunt= Οι  νόμοι  χαρίστηκαν σε όλους  τους  πολίτες  με  το  σκοπό  να  είναι  επ  ωφελεία  τους ( ή πιο  απλά: για την ωφέλεια τους )