Η νομοθεσία του Σόλωνα
Ο Σόλων μόλις ανέλαβε την εξουσία ξεκίνησε τις μεταρρυθμιστικές του πράξεις για να αλλάξει το κοινωνικό σύστημα. Αμέσως αντικατέστησε το δρακόντειο δίκαιο,το νόμο του Δράκοντα περί δικαίου. Εκράτησε μόνο τις διατάξεις που αναφέρονται στην ποινική δικονομία και επέβαλε το αττικό δίκαιο σε όλη την επικράτεια της πρώτης αθηναϊκής ηγεμονίας. Οι νόμοι του Σόλωνα απέκτησαν οικουμενική ισχύ σχεδόν και συνέχισαν να ισχύουν στο ελληνιστικό και ρωμαϊκό δίκαιο με την εισαγωγή ορισμένων διατάξεων στην ιουστινιάνειο κωδικοποίηση,στον Πανδέκτη ΧL VII,22,4. και στην εφαρμογή του Ρωμαϊκού δικαίου τον Μεσαίωνα εμφανίζονται οι νόμου του Σόλωνα ακόμη και στο δίκαιο της νεώτερης Ευρώπης.
Στη σολώνειο νομοθεσία δύο είναι οι βασικές ιδέες που κυριαρχούν.Η μία ιδέα είναι η χειραφέτηση του ατόμου,ώστε ο πολίτης να ενταχθεί στην ευρύτερη ενότητα του κράτους και η ιδέα της προώθησης της ανάπτυξης του εμπορίου και της βιοτεχνίας. Η πρώτη ιδέα,η χειραφέτηση του ατόμου.εκφράζεται με το νόμο εκείνο που λέγει ότι ο πολίτης που δεν έχει παιδιά είναι ελεύθερος να διαθέσει την περιουσία του σε όποιον θέλει. Μεγαλύτερη σπουδαιότητα όμως έχει,για όλη τη μεταγενέστερη εξέλιξη, η εισαγωγή από τον Σόλωνα του θεσμού της εισαγγελίας. Με το νόμο αυτό μπορούσε τώρα κάθε πολίτης,όχι τώρα πια μόνο οι αυγγενείς,να καταγγείλει κάποιον,που κατά τη γνώμη του είχε διαπράξει κάποιο αδίκημα εις βάρος κάποιου άλλου ατόμου.
Ο Σόλων απαγόρευσε τις εξαγωγές όλων των γεωργικών προϊόντων εκτός από το λάδι. Με το νόμο αυτό εξυπηρετούσε τις ανάγκες της αττικής οικονομίας. Τα αττικά αγγεία μαζί με το ελαιόλαδο κατακτούσαν όλο και περισσότερο τις αγορές στα άλλα κράτη.Όσον αφορά τα δημητριακά αυτά δεν επαρκούσαν και ήταν απαραίτητη η εισαγωγή κάποιας ποσότητας.
Ένας νόμος, που θέσπισε ήταν ότι απαγόρευσε στους πατεράδες το δικαίωμα να απαιτούν από τους γιους να τους συντηρούν στα γηρατειά τους αν δεν είχαν φροντίσει να μάθουν στα παιδιά τους κάποια τέχνη,όπως και η προσπάθεια του Σόλωνα να προσελκύσει στην Αθήνα ξένους τεχνίτες.Δείχνει πόσο πολύ ενδιαφερόταν η πόλη για τη μεταποιητική οικονομία,στην αλλαγή του αιώνα. Ο Σόλων δεν άφησε γραπτό σύνταγμα της πολιτείας.Όμως η αδυναμία των Ελλήνων να διαχωρίσουν με σαφήνεια το Δίκαιο από τους πολιτειακούς θεσμούς έκανε και το Σόλωνα να επεμβαίνει σε πολλά ζητήματα που αφορούσαν την οργάνωση του κρατικού μηχανισμού.
Ο ισχυρισμός του Αριστοτέλη,ότι ο νομοθέτης καθιέρωσε την κλήρωση των αρχόντων δεν φαίνεται αξιόπιστη.Αντιθέτως ο Σόλων εδημιούργησε την Βουλή των 400 στην οποίαν συμμετείχαν 100 πολίτες από κάθε μία από τις τέσσερις φυλές,οι οποίοι εκλέγονταν με κλήρο. Το σώμα αυτό αντιστάθμιζε την εξουσία του Αρείου Πάγου. Ο Άρειος Πάγος ήταν ένα συμβούλιο αριστοκρατικό,που προυπήρχε από την εποχή της βασιλείας και ασκούσε την εποπτεία πάνω σε όλες τις κρατικές υποθέσεις. Ο Σόλων θέσπισε την αμνηστεία,η οποία είχε μεγάλη πολιτική σπουδαιότητα,γιατί με την αμνηστεία αυτή επανήλθαν στη πόλη οι Αλκμαιωνίδες που είχαν εξοριστή για το κυλώνειο άγος. Οι νόμοι του Σόλωνα καταγράφηκαν πάνω σε ξύλινους πίνακες,που ήταν περιστρεφόμενοι. Αποσπάσματα των νόμων ή συμπληρώματα τοποθετήθηκαν στη βασιλική στοά,πάνω σε πέτρινους κίονες,που λεγόταν "κύρβεις"
Το έργο του Σόλωνα δέχτηκε διάφορες κριτικές από τους κατοπινούς.
Οι Αθηναίοι του 4ου π.Χ. αιώνα θεωρούσαν το Σόλωνα πατέρα της αθηναϊκής δημοκρατίας
Ο Σόλωνας με τη θεληματική δημιουργική του παρουσία εμφανίζεται ως ένας γνήσιος και σπουδαίος πολιτικός άνδρας ακόμη και στο ότι προέβλεψε την τροπή των πραγμάτων και προετοίμασε το δρόμο για την μελλοντική οικονομική και κοινωνική εξέλλιξη των Αθηνών.
Ο Σόλων αναδιοργάνωσε το αθηναϊκό κράτος κάνοντας το πρώτο σύγχρονο κράτος στο χώρο της μητροπολιτικής Ελλάδας. Όπως συμβαίνει συνήθως με τις μεταρρυθμίσεις και τους μεταρρυθμιστές το έργο του Σόλωνα δεν αναγνωρίστηκε από όλους. Η πλούσια αριστοκρατία θεώρησε τις προτεινόμενες από τον Σόλωνα λύσεις, πολύ ριζοσπαστικές και το σύνολο των ακτημόνων είδε να διαψεύδονται οι ελπίδες της για τον αναδασμό της γης.
Αυτό που είναι βέβαιο και αληθινό είναι ότι με το Σόλωνα αρχίζει η ιστορία της ιδέας του κράτους στην Ευρώπη.
Ο Σόλων μόλις ανέλαβε την εξουσία ξεκίνησε τις μεταρρυθμιστικές του πράξεις για να αλλάξει το κοινωνικό σύστημα. Αμέσως αντικατέστησε το δρακόντειο δίκαιο,το νόμο του Δράκοντα περί δικαίου. Εκράτησε μόνο τις διατάξεις που αναφέρονται στην ποινική δικονομία και επέβαλε το αττικό δίκαιο σε όλη την επικράτεια της πρώτης αθηναϊκής ηγεμονίας. Οι νόμοι του Σόλωνα απέκτησαν οικουμενική ισχύ σχεδόν και συνέχισαν να ισχύουν στο ελληνιστικό και ρωμαϊκό δίκαιο με την εισαγωγή ορισμένων διατάξεων στην ιουστινιάνειο κωδικοποίηση,στον Πανδέκτη ΧL VII,22,4. και στην εφαρμογή του Ρωμαϊκού δικαίου τον Μεσαίωνα εμφανίζονται οι νόμου του Σόλωνα ακόμη και στο δίκαιο της νεώτερης Ευρώπης.
Στη σολώνειο νομοθεσία δύο είναι οι βασικές ιδέες που κυριαρχούν.Η μία ιδέα είναι η χειραφέτηση του ατόμου,ώστε ο πολίτης να ενταχθεί στην ευρύτερη ενότητα του κράτους και η ιδέα της προώθησης της ανάπτυξης του εμπορίου και της βιοτεχνίας. Η πρώτη ιδέα,η χειραφέτηση του ατόμου.εκφράζεται με το νόμο εκείνο που λέγει ότι ο πολίτης που δεν έχει παιδιά είναι ελεύθερος να διαθέσει την περιουσία του σε όποιον θέλει. Μεγαλύτερη σπουδαιότητα όμως έχει,για όλη τη μεταγενέστερη εξέλιξη, η εισαγωγή από τον Σόλωνα του θεσμού της εισαγγελίας. Με το νόμο αυτό μπορούσε τώρα κάθε πολίτης,όχι τώρα πια μόνο οι αυγγενείς,να καταγγείλει κάποιον,που κατά τη γνώμη του είχε διαπράξει κάποιο αδίκημα εις βάρος κάποιου άλλου ατόμου.
Ο Σόλων απαγόρευσε τις εξαγωγές όλων των γεωργικών προϊόντων εκτός από το λάδι. Με το νόμο αυτό εξυπηρετούσε τις ανάγκες της αττικής οικονομίας. Τα αττικά αγγεία μαζί με το ελαιόλαδο κατακτούσαν όλο και περισσότερο τις αγορές στα άλλα κράτη.Όσον αφορά τα δημητριακά αυτά δεν επαρκούσαν και ήταν απαραίτητη η εισαγωγή κάποιας ποσότητας.
Ένας νόμος, που θέσπισε ήταν ότι απαγόρευσε στους πατεράδες το δικαίωμα να απαιτούν από τους γιους να τους συντηρούν στα γηρατειά τους αν δεν είχαν φροντίσει να μάθουν στα παιδιά τους κάποια τέχνη,όπως και η προσπάθεια του Σόλωνα να προσελκύσει στην Αθήνα ξένους τεχνίτες.Δείχνει πόσο πολύ ενδιαφερόταν η πόλη για τη μεταποιητική οικονομία,στην αλλαγή του αιώνα. Ο Σόλων δεν άφησε γραπτό σύνταγμα της πολιτείας.Όμως η αδυναμία των Ελλήνων να διαχωρίσουν με σαφήνεια το Δίκαιο από τους πολιτειακούς θεσμούς έκανε και το Σόλωνα να επεμβαίνει σε πολλά ζητήματα που αφορούσαν την οργάνωση του κρατικού μηχανισμού.
Ο ισχυρισμός του Αριστοτέλη,ότι ο νομοθέτης καθιέρωσε την κλήρωση των αρχόντων δεν φαίνεται αξιόπιστη.Αντιθέτως ο Σόλων εδημιούργησε την Βουλή των 400 στην οποίαν συμμετείχαν 100 πολίτες από κάθε μία από τις τέσσερις φυλές,οι οποίοι εκλέγονταν με κλήρο. Το σώμα αυτό αντιστάθμιζε την εξουσία του Αρείου Πάγου. Ο Άρειος Πάγος ήταν ένα συμβούλιο αριστοκρατικό,που προυπήρχε από την εποχή της βασιλείας και ασκούσε την εποπτεία πάνω σε όλες τις κρατικές υποθέσεις. Ο Σόλων θέσπισε την αμνηστεία,η οποία είχε μεγάλη πολιτική σπουδαιότητα,γιατί με την αμνηστεία αυτή επανήλθαν στη πόλη οι Αλκμαιωνίδες που είχαν εξοριστή για το κυλώνειο άγος. Οι νόμοι του Σόλωνα καταγράφηκαν πάνω σε ξύλινους πίνακες,που ήταν περιστρεφόμενοι. Αποσπάσματα των νόμων ή συμπληρώματα τοποθετήθηκαν στη βασιλική στοά,πάνω σε πέτρινους κίονες,που λεγόταν "κύρβεις"
Το έργο του Σόλωνα δέχτηκε διάφορες κριτικές από τους κατοπινούς.
Οι Αθηναίοι του 4ου π.Χ. αιώνα θεωρούσαν το Σόλωνα πατέρα της αθηναϊκής δημοκρατίας
Ο Σόλωνας με τη θεληματική δημιουργική του παρουσία εμφανίζεται ως ένας γνήσιος και σπουδαίος πολιτικός άνδρας ακόμη και στο ότι προέβλεψε την τροπή των πραγμάτων και προετοίμασε το δρόμο για την μελλοντική οικονομική και κοινωνική εξέλλιξη των Αθηνών.
Ο Σόλων αναδιοργάνωσε το αθηναϊκό κράτος κάνοντας το πρώτο σύγχρονο κράτος στο χώρο της μητροπολιτικής Ελλάδας. Όπως συμβαίνει συνήθως με τις μεταρρυθμίσεις και τους μεταρρυθμιστές το έργο του Σόλωνα δεν αναγνωρίστηκε από όλους. Η πλούσια αριστοκρατία θεώρησε τις προτεινόμενες από τον Σόλωνα λύσεις, πολύ ριζοσπαστικές και το σύνολο των ακτημόνων είδε να διαψεύδονται οι ελπίδες της για τον αναδασμό της γης.
Αυτό που είναι βέβαιο και αληθινό είναι ότι με το Σόλωνα αρχίζει η ιστορία της ιδέας του κράτους στην Ευρώπη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου