Σήμερα στο μάθημα της Λατινικής Γραμματικής η προσήλωση μας στην Α ι τ ι α τ ι κ ή Π τ ώ σ η. Η χρησιμότητα της Α ι τ ι α τ ι κ ή ς Π τ ώ σ η ς.
Η σύνταξη της Α ι τ ι α τ ι κ ή ς με ε π ί θ ε τ α, με ε π ι ρ ρ ή μ α τ α, με ο υ σ ι α σ τ ι κ ά είναι σπάνια
Η Α ι τ ι α τ ι κ ή είναι η πτώση του ά μ ε σ ο υ ή ε ξ ω τ ε ρ ι κ ο ύ α ν τ ι κ ε ι μ έ ν ο υ των ενεργητικών μεταβατικών ρημάτων. Τα μεταβατικά ρήματα, όπως και στην Εληνική γλώσσα, να φέρουμε ένα παράδειγμα για να γίνει η κατανόηση ευκολότερη. Στα Μεταβατικά ρήματα η ενέργεια του υποκειμένου μεταβαίνει σε ένα πρόσωπο ή σε ένα πράγμα,σε ένα αντικείμενο. π.χ. Ο μαθητής ανοίγει την πόρτα. Να πούμε, επί τη ευκαιρία, ότι στα αμετάβατα ρήματα η ενέργεια του υποκειμένου δεν μεταβαίνει πουθενά π.χ. Ο Ήλιος λάμπει.
Τα ρ ή μ α τ α που σ υ ν τ ά σ σ ο ν τ α ι με Α ι τ ι α τ ι κ ή είναι:
1) Tα ρήματα που δηλώνουν ε ν έ ρ γ ε ι α ,γενικώς,
Τα ρήματα που δηλώνουν κ ί ν η σ η ή π ρ ο σ π ά θ ε ι α.
2) Τα ψ υ χ ι κ ο ύ π ά θ ο υ ς σημαντικά
doleo-ui-itum-ere= λυπούμαι
maereo-ere =λυπούμαι
rideo-risi-risum-ere= γελώ
queror-questus sum-queri= παραπονούμαι
indignor-avi-atum-are=αγανακτώ
miseror-avi-atum-are= ελεώ
και άλλα ρήματα .
Ρ ή μ α τ α με δ ι π λ ή Α ι τ ι α τ ι κ ή υπάρχουν και στην Λατινική Γραμματική και αντιστοιχούν προς τα ρήματα της Αρχαίας Ελληνικής
Αυτά είναι:
1) Tα π α ι δ ε υ τ ι κ ά ρ ή μ α τ α και γενικώς αυτά που έχουν την έννοιαν του ερωτάν,ζητείν,κρύπτειν και τα παρόμοια.
Από τις δ ι π λ έ ς αυτές Α ι τ ι α τ ι κ έ ς η μία δηλώνει το π ρ ό σ ω π ο, η άλλη δηλώνει το π ρ ά γ μ α..
2)Τα ρήματα που έχουν την έννοια του ονομάζειν,κρίνειν,νομίζειν,εκλέγειν,αποδεικνύειν,ποιείν,δημιουργείν και τα παρόμοια.
Πλησίον αυτών των ρημάτων η μ ί α α ι τ ι α τ ι κ ή είναι κ α τ η γ ο ρ ο ύ μ ε ν ο ν της άλλης,οπότε κατά την μετατροπή της σύνταξης σε παθητική και οι δύο αιτιατικές γίνονται ο ν ο μ α σ τ ι κ έ ς. π.χ. Romani Pompejum consulem creaverunt γίνεται
Pompejus a Romanis consul creatus est.
Στην Λατινική, όπως και στην Ελληνική με κάθε ρήμα μπορεί να συνδεθεί Α ι τ ι α τ ι κ ή ως α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο σ ύ σ τ ο ι χ ο ή σ υ ν ώ ν υ μ ο figura etymologica.
Επειδή όμως το α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο αυτό εκφράζει ό,τι εκφράζει και το ρήμα , γι αυτό σ υ ν ο δ ε ύ ε τ α ι από ε π ι θ ε τ ι κ ό π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ό ή και π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ό με γ ε ν ι κ ή, ο οποίος πολλές φορές παραμένει σαν αντικείμενο με το ουσιαστικό να παραλείπεται π.χ.
Beatam vitam vivere
Olympia vincere ( Olympiam victoriam)
Sanguinem sitire ( sanguinis sitim )
.Α ι τ ι α τ ι κ ή των α ν α φ ω ν ή σ ε ω ν. Με τα επιφωνήματα
π.χ, O me miserum! ή και απλά; me miserum! Αλίμονο μου.
Α ι τ ι α τ ι κ ή της ε κ τ ά σ ε ω ς έχει σχεδόν επιρρηματική σημασία π.χ. fossa decem pedes longa= τάφρος με μάκρος 10 πόδια.
Ε λ λ η ν ί ζ ο υ σ α Σ ύ ν τ α ξ η accusativus Graicus εξηγείται ως Α ι τ ι α τ ι κ ή του κα τ ά τι ή της α ν α φ ο ρ ά ς π.χ. os umerosque deo similis= Στο πρόσωπο και στους ώμους όμοιος με Θεό.
Η Α ι τ ι α τ ι κ ή του Α μ έ σ ο υ Α ν τ ι κ ε ι μ έ ν ο υ γίνεται Ο ν ο μ α σ τ ι κ ή στη μετατροπή της ε ν ε ρ γ η τ ι κ ή ς σύνταξης σε π α θ η τ ι κ ή. π.χ. Scipio Carthaginem delevit γίνεται Carthago a Scipione deleta est.
E π ι ρ ρ η μ α τ ι κ ή Α ι τ ι α τ ι κ ή ονομάζεται η Σ ύ σ τ ο ι χ ο ς Α ι τ ι α τ ι κ ή από την οποίαν προήλθε η Ε π ι ρ ρ η μ α τ ι κ ή Α ι τ ι α τ ι κ ή του ουδετέρου γένους των αντωνυμιών και των επιθέτων πλησίον όλων των ρημάτων.
Η σύνταξη της Α ι τ ι α τ ι κ ή ς με ε π ί θ ε τ α, με ε π ι ρ ρ ή μ α τ α, με ο υ σ ι α σ τ ι κ ά είναι σπάνια
Η Α ι τ ι α τ ι κ ή είναι η πτώση του ά μ ε σ ο υ ή ε ξ ω τ ε ρ ι κ ο ύ α ν τ ι κ ε ι μ έ ν ο υ των ενεργητικών μεταβατικών ρημάτων. Τα μεταβατικά ρήματα, όπως και στην Εληνική γλώσσα, να φέρουμε ένα παράδειγμα για να γίνει η κατανόηση ευκολότερη. Στα Μεταβατικά ρήματα η ενέργεια του υποκειμένου μεταβαίνει σε ένα πρόσωπο ή σε ένα πράγμα,σε ένα αντικείμενο. π.χ. Ο μαθητής ανοίγει την πόρτα. Να πούμε, επί τη ευκαιρία, ότι στα αμετάβατα ρήματα η ενέργεια του υποκειμένου δεν μεταβαίνει πουθενά π.χ. Ο Ήλιος λάμπει.
Τα ρ ή μ α τ α που σ υ ν τ ά σ σ ο ν τ α ι με Α ι τ ι α τ ι κ ή είναι:
1) Tα ρήματα που δηλώνουν ε ν έ ρ γ ε ι α ,γενικώς,
Τα ρήματα που δηλώνουν κ ί ν η σ η ή π ρ ο σ π ά θ ε ι α.
2) Τα ψ υ χ ι κ ο ύ π ά θ ο υ ς σημαντικά
doleo-ui-itum-ere= λυπούμαι
maereo-ere =λυπούμαι
rideo-risi-risum-ere= γελώ
queror-questus sum-queri= παραπονούμαι
indignor-avi-atum-are=αγανακτώ
miseror-avi-atum-are= ελεώ
και άλλα ρήματα .
Ρ ή μ α τ α με δ ι π λ ή Α ι τ ι α τ ι κ ή υπάρχουν και στην Λατινική Γραμματική και αντιστοιχούν προς τα ρήματα της Αρχαίας Ελληνικής
Αυτά είναι:
1) Tα π α ι δ ε υ τ ι κ ά ρ ή μ α τ α και γενικώς αυτά που έχουν την έννοιαν του ερωτάν,ζητείν,κρύπτειν και τα παρόμοια.
Από τις δ ι π λ έ ς αυτές Α ι τ ι α τ ι κ έ ς η μία δηλώνει το π ρ ό σ ω π ο, η άλλη δηλώνει το π ρ ά γ μ α..
2)Τα ρήματα που έχουν την έννοια του ονομάζειν,κρίνειν,νομίζειν,εκλέγειν,αποδεικνύειν,ποιείν,δημιουργείν και τα παρόμοια.
Πλησίον αυτών των ρημάτων η μ ί α α ι τ ι α τ ι κ ή είναι κ α τ η γ ο ρ ο ύ μ ε ν ο ν της άλλης,οπότε κατά την μετατροπή της σύνταξης σε παθητική και οι δύο αιτιατικές γίνονται ο ν ο μ α σ τ ι κ έ ς. π.χ. Romani Pompejum consulem creaverunt γίνεται
Pompejus a Romanis consul creatus est.
Στην Λατινική, όπως και στην Ελληνική με κάθε ρήμα μπορεί να συνδεθεί Α ι τ ι α τ ι κ ή ως α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο σ ύ σ τ ο ι χ ο ή σ υ ν ώ ν υ μ ο figura etymologica.
Επειδή όμως το α ν τ ι κ ε ί μ ε ν ο αυτό εκφράζει ό,τι εκφράζει και το ρήμα , γι αυτό σ υ ν ο δ ε ύ ε τ α ι από ε π ι θ ε τ ι κ ό π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ό ή και π ρ ο σ δ ι ο ρ ι σ μ ό με γ ε ν ι κ ή, ο οποίος πολλές φορές παραμένει σαν αντικείμενο με το ουσιαστικό να παραλείπεται π.χ.
Beatam vitam vivere
Olympia vincere ( Olympiam victoriam)
Sanguinem sitire ( sanguinis sitim )
.Α ι τ ι α τ ι κ ή των α ν α φ ω ν ή σ ε ω ν. Με τα επιφωνήματα
π.χ, O me miserum! ή και απλά; me miserum! Αλίμονο μου.
Α ι τ ι α τ ι κ ή της ε κ τ ά σ ε ω ς έχει σχεδόν επιρρηματική σημασία π.χ. fossa decem pedes longa= τάφρος με μάκρος 10 πόδια.
Ε λ λ η ν ί ζ ο υ σ α Σ ύ ν τ α ξ η accusativus Graicus εξηγείται ως Α ι τ ι α τ ι κ ή του κα τ ά τι ή της α ν α φ ο ρ ά ς π.χ. os umerosque deo similis= Στο πρόσωπο και στους ώμους όμοιος με Θεό.
Η Α ι τ ι α τ ι κ ή του Α μ έ σ ο υ Α ν τ ι κ ε ι μ έ ν ο υ γίνεται Ο ν ο μ α σ τ ι κ ή στη μετατροπή της ε ν ε ρ γ η τ ι κ ή ς σύνταξης σε π α θ η τ ι κ ή. π.χ. Scipio Carthaginem delevit γίνεται Carthago a Scipione deleta est.
E π ι ρ ρ η μ α τ ι κ ή Α ι τ ι α τ ι κ ή ονομάζεται η Σ ύ σ τ ο ι χ ο ς Α ι τ ι α τ ι κ ή από την οποίαν προήλθε η Ε π ι ρ ρ η μ α τ ι κ ή Α ι τ ι α τ ι κ ή του ουδετέρου γένους των αντωνυμιών και των επιθέτων πλησίον όλων των ρημάτων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου