H ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΡΟΓΟΝΟΥΣ ΜΑΣ
ΟΙ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ
Ο ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ είναι ο Προσωκρατικός φιλόσοφος που ξεχωρίζει από τους άλλους Έλληνες Προσωκρατικούς φιλοσόφους για την ευρύνοια του πνεύματος του και την στοχαστικότητα του.
Γεννήθηκε το 544 πριν από την γέννηση του Χριστού, στην Έφεσο,η οποία μετά από την καταστροφή της Μιλήτου από τους Πέρσες το 494 π.Χ. ήταν το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο της Μικράς Ασίας.Απεβίωσε περίπου το 484 π.Χ.
Ο πατέρας του ονομαζόταν Βλύσων ή Ηρακίων και άλλοι ερευνητές αναφέρουν τα ονόματα Βλόσων ή Ηράκων.
Κατήγετο από το γένος των Ανδροκλειδών,των οικιστών της Εφέσου,από τον Άνδροκλο,ο οποίος ήταν υιός του θρυλικού βασιλέα των Αθηνών του Κόδρου.
Η Αριστοκρατική οικογένεια από την οποίαν κατήγετο και λόγω της προελεύσεως της από τον βασιλιά Κόδρο, ο Ηράκλειτος ήταν αντίθετος τόσο της τυραννίδας,η οποία επεκράτησε για κάποιο διάστημα στην Έφεσο, όσο και της δημοκρατίας,η οποία είχε εγκατασταθεί επί της εποχής του και οδήγησε στην εξορία πολλούς από τους αριστοκρατικούς παλαιούς ευγενείς.
Η παράδοση αντιπαραβάλλει τον Ηράκλειτο με τον Δημόκριτο λέγοντας πως γελούσε με όλα σε αντίθεση με τον Ηράκλειτο, ο οποίος έκλαιγε συνεχώς,λέγει,ο Στοβαίος στο ανθολόγιο του ΧΧ-53:
" τοις δε σοφοίς αντί οργής, Ηρακλείτω μεν δάκρυα, Δημοκρίτω δε γέλως επήει".
Η έκφραση αυτή για τον Ηράκλειτο φαίνεται τόσο απλοϊκή όμως η αλήθεια είναι αυτή. Ο Ηράκλειτος ήταν ακατάδεκτος και άνθρωπος ερημικής φύσεως και πολύ απαισιόδοξος.
Ο Διογένης ο Λαέρτιος αναφέρει ότι κατελήφθη από μισανθρωπία,εγκατέλειψε τα εγκόσμια και απεσύρθη στα όρη,όπου ετρέφετο μόνο με βότανα.
Απεβίωσε από τη νόσο υδτωπικία υδρωπικία ή όπως λέγουν άλλοι ερευνητές από δαγκώματα κυνών. Στην δεύτερη αυτή εκδοχή οδηγούνται από το υπ αριθμόν 97 απόσπασμα του: " κύνες γαρ καταβαϋζουσιν ών άν μή γινώσκουσιν" = Τα σκυλιά γαυγίζουν όσους δεν γνωρίζουν.
Πιθανόν όμως αυτό να χαρακτηρίζει τους Εφεσίους,οι οποίοι παρομοιάζονται με κύνες που γαυγίζουν σε όσους δεν είναι ομόφρονες τους.
Για τις σπουδές του δε γνωρίζουμε παρά μόνο αυτό που αναφέρει στο με αριθμό 101 απόσπασμα του,όπου λέγει " εδιζησάμην εμεωυτόν"= ηρεύνησα τον εαυτόν μου. Σε νεαρά ηλικία προκάλεσε τον θαυμασμόν λέγοντας πως " ουδέν γνωρίζει".Όταν μεγάλωσε εγνώρισε τα πάντα χωρίς να γίνει μαθητής κανενός δασκάλου..
Από τα αποσπάσματα που διασώθηκαν από τα έργα του βγαζουμε το συμπέρασμα,ότι ο Ηράκλειτος είχε μελετήσει τα συγγράμματα των προγενεστέρων ιστορικών και φιλοσόφων,όπως και τους επικούς και ελεγειακούς ποιητές, Εκείνος όμως που άσκησε αληθινή επίδραση στη σκέψη του ήταν ο Ξενοφάνης και οι φιλοσοφικές θεωρίες του.
Η Αρχαία παράδοση αναφέρει,ότι από το συγγραφικό έργο του Ηράκλειτου,από το βιβλίο του "Περί φύσεως" διεσώθησαν μόνο 137 αποσπάσματα και από αυτά τα 12 αμφισβητείται η γνησιότητα τους.
Αυτό το σύγγραμμα του, το "Περί Φύσεως",ο Ηράκλειτος,αφιέρωσε στο ιερό της Θεάς Αρτέμιδας, υποδηλώνοντας, όπως αναφέρει ο Διογένης ο Λαέρτιος στο LX-5: " διήρηται εις τρείς λόγους εις τε τόν περί του παντός και πολιτικόν και θεολογικόν"= διηρείτο σε τρία μέρη,την Κοσμολογία,την Πολιτειολογία και την Θεολογία. Ένας όμως από τους ερμηνευτές και μελετητές του Ηράκλειτου, αναφέρει ότι το "Περί φύσεως" δεν είναι του Ηράκλειτου.Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το έργο του Ηράκλειτου είναι το " Περί Πολιτείας",.Άλλοι ερευνητές αναφέρουν ότι δεν είναι δικό του και υποστηρίζουν ότι δεν ήταν δυνατόν ο φιλόσοφος,ο οποίος ασχολείται με το κοσμολογικό πρόβλημα να παρεμβάλλει πολιτικές αντιλήψεις πολύ υβριστικές εναντίον των πολιτικών αντιπάλων του.
Ο Ηράκλειτος είχε ένα ιδιόρρυθμο ύφος,το οποίο δυσκόλευε την κατανόηση των αποσπασμάτων του γι αυτό ονομάστηκε Σκοτεινός από τον Τίτο Λίβιο.
Ο Ηράκλειτος αντιλέγει ότι αυτό το ύφος αρμόζει στην σοβαρότητα των θεμάτων του.
Ο Διογένης ο Λεέρτιος στο βιβλίο του "Λαέρτιον" στο 11-25 αναφέρει,ότι ο Σωκράτης μελέτησε το σύγγραμμα του Ηράκλειτου και το επέστρεψε στον Ευριπίδη,που του το είχε δανείσει και ζητούσε τη γνώμη του για το έργο αυτό.Ο Σωκράτης απάντησε: "α μεν συνήκα γενναία' οίμαι δε καί α μή συνήκα' πλήν Δηλίου τέ τινος δείται κολυμβητού"= όσα κατανόησα είναι σπουδαία' υποθέτω δε και όσα δεν κατανόησα' αλλ' όμως χρειάζεται έναν κολυμβητή από την Δήλο.
Η ασάφεια αυτή του Ηράκλειτου δεν έγκειται τόσο στις λέξεις που χρησιμοποιεί ή στην ελαττωματική φραστική διατύπωση όσο στην καινοτομία των αντιλήψεων,την απροσδόκητη και ταχεία σύγκρουση των ιδεών,που προσεγγίζουν αιφνίδια τα αντίθετα για να συμβιβαστούν στην μεταβλητή ενότητα μιάς διαρκούς εξέλλιξης.
Ο Ηράκλειτος δεν αναλύει τις ιδέες του ούτε καθιστά αυτές πειστικές με αποδείξεις επακριβώς λεγόμενες,ώστε να γίνεται φανερός ο εσωτερικός τους σύνδεσμος.Αντίθετα ο Ηράκλειτος προτιμά να προκαλεί την βίαιη σύγκρουση των ιδεών του με ζωηρότητα φαντασίας και με κάποιο πάθος από το οποίο εμπνέεται όλος ο εκφραστικός του τρόπος.
Από τον Ηράκλειτο προέρχονται οι παράδοξες,εκ πρώτης όψεως, φράσεις,οι οποίες όμως διεισδύουν στον νου και εκτυπώνονται στη μνήμη,όπως το απόσπασμα 62 " αθάνατοι θνητοί,θνητοί αθάνατοι,ζώντες των εκείνων θάνατον τον δε εκείνων βίον τεθνεώτες" = οι αθάνατοι είναι θνητοί,οι θνητοί είναι αθάνατοι ,αφού η ζωή αυτών είναι θάνατος εκείνων και η ζωή εκείνων είναι θάνατος αυτών.
Ολα τα αποσπάσματα του Ηράκλειτου δεν είναι δυσνόητα,υπάρχουν και αρκετά,που είναι ευκολονόητα,όπως το απόσπασμα 83 "ανθρώπων ο σοφώτατος προς θεόν πίθηκος φανείται και σοφία και κάλλει και τοις άλλοις πάσιν" ή όπως το απόσπασμα 101α " οφθαλμοί γαρ ώτων ακριβέστεροι μάρτυρες", ή όπως το απόσπασμα 107 "κακοί μάρτυρες ανθρώποισιν οφθαλμοί και ώτα βαρβάρους ψυχάς εχόντων, το με τον αριθμό 109 "κρύπτειν αμαθίην κρέσσον ή εις το μέσον φέρειν", το 70 " παίδων αθύρματα τα ανθρώπινα δοξάσματα" το υπ αριθμόν 61 "θάλασσα ύδωρ καθαρώτατον και μιαρώτατον, ιχθύσιν μεν πότιμον και σωτήριον, ανθρώποις δε άποτον και ολέθριον" και άλλα πολλά.
Η ασυνήθηστη ζωηρότητα των εικόνων που προβάλλουν μέσα από τα αποφθέγματα του Ηράκλειτου και η επιδέξια χρησιμοποίηση του αγαπημένου του σχήματος της αντιθέσεως προσδίδουν στα διασωθέντα αποσπάσματα του μία ασυνήθιστη γοητεία,αν και η μετάφραση τους δεν αποδίδει πλήρως το νόημα των,όμως μπορούμε να εκτιμήσουμε τον Ηράκλειτο ως ένα από τους μεγάλους ερασιτέχνες του αποφθεγματικού είδους.
Ως προς την γλώσσα του φιλοσόφου Ηράκλειτου,ο φιλόσοφος Αριστοτέλης στην Ρητορική του ΙΙΙ,1407β,15-25,παρατηρεί,ότι είναι δύσκολο να χωρίσουμε με σημεία στίξεως τα κείμενα του Ηράκλειτου,γιατί δεν είναι φανερό αν ορισμένοι προσδιορισμοί αναφέρονται στην προηγούμενη ή στην επόμενη φράση,όπως στην ατχή του συγγράμματος "του δε λόγου τουδ' εόντος αεί αξύνετοι
άνθρωποι γίγνονται",όπου η λέξη "αεί" δεν μπορούμε να καταλάβουμε σε ποιά λέξη αποδίδεται στην προηγούμενη "εόντες" ή στην επόμενη "γίγνονται"
Αυτό οφείλεται στα διαφορετικά διαλεκτικά ιδιώματα, που ομιλούσαν οι πολίτες στις διάφορες πόλεις της Ιωνίας.
Ο Ηράλκειτος είναι πολύ προοδευτικός στις φιλοσοφικές θεωρίες του.
Όπως ο Ξενοφάνης το ίδιο και ο Ηράκλειτος αντιλαμβάνεται τον κόσμο ως ένα ενιαίο σύνολο που ουδέποτε εγεννήθηκε και ουδέποτε θα χαθεί.
Ο Ηράκλειτος εκφράζει την πίστη του στην αιωνιότητα και στην υπάρχουσα στον κόσμο αιώνια κίνηση.
Από την εμπιστοσύνη του στην θεϊκή του κόσμου διάταξη πηγάζει η ευχαρίστηση, την οποίαν ο φιλόσοφος θεωρούσε ως ύψιστο αγαθό.
Η δε ευτυχία του ανθρώπου, κατά τη γνώμη του Ηράκλειτου εξαρτάται από αυτόν τον ίδιο τον άνθρωπο "ήθος ανθρώπου δαίμων" λέγει στο απόσπασμα 119.
Η επίδραση των θεωριών του Ηράκλειτου στην σκέψη των αρχαίων προγόνων ήταν πολύ σημαντική.
Όλοι επηρεάστηκαν από τον Ηράκλειτο.
Οι ιπποκρατικοί στις αντιλήψεις τους περί διαίτης.
Ο Αναξαγόρας στις διδασκαλίες του περί του Νου.
Ο Πλάτων στις θεωρίες του περί Ιδεών.
Ο Αριστοτέλης και οι στωϊκοί.
Και τη νεότερη φιλοσοφική σκέψη επηρέασαν οι αντιλήψεις του Εφέσιου φιλοσόφου.
Ολοφάνερη είναι επίσης η επίδραση του Ηράκλειτου στον Έγελο και στον Νίτσε.
Αυτός συνοπτικά είναι ο Ηράκλειτος,ο Εφέσιος, ο Προσωκρατικό φιλόσοφος,που θεωρεί το πυρ ως αρχή των όντων και λέγει ότι η πραγματικότητα τα πάντα ρει.
+
ΟΙ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ
Ο ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ είναι ο Προσωκρατικός φιλόσοφος που ξεχωρίζει από τους άλλους Έλληνες Προσωκρατικούς φιλοσόφους για την ευρύνοια του πνεύματος του και την στοχαστικότητα του.
Γεννήθηκε το 544 πριν από την γέννηση του Χριστού, στην Έφεσο,η οποία μετά από την καταστροφή της Μιλήτου από τους Πέρσες το 494 π.Χ. ήταν το μεγαλύτερο εμπορικό κέντρο της Μικράς Ασίας.Απεβίωσε περίπου το 484 π.Χ.
Ο πατέρας του ονομαζόταν Βλύσων ή Ηρακίων και άλλοι ερευνητές αναφέρουν τα ονόματα Βλόσων ή Ηράκων.
Κατήγετο από το γένος των Ανδροκλειδών,των οικιστών της Εφέσου,από τον Άνδροκλο,ο οποίος ήταν υιός του θρυλικού βασιλέα των Αθηνών του Κόδρου.
Η Αριστοκρατική οικογένεια από την οποίαν κατήγετο και λόγω της προελεύσεως της από τον βασιλιά Κόδρο, ο Ηράκλειτος ήταν αντίθετος τόσο της τυραννίδας,η οποία επεκράτησε για κάποιο διάστημα στην Έφεσο, όσο και της δημοκρατίας,η οποία είχε εγκατασταθεί επί της εποχής του και οδήγησε στην εξορία πολλούς από τους αριστοκρατικούς παλαιούς ευγενείς.
Η παράδοση αντιπαραβάλλει τον Ηράκλειτο με τον Δημόκριτο λέγοντας πως γελούσε με όλα σε αντίθεση με τον Ηράκλειτο, ο οποίος έκλαιγε συνεχώς,λέγει,ο Στοβαίος στο ανθολόγιο του ΧΧ-53:
" τοις δε σοφοίς αντί οργής, Ηρακλείτω μεν δάκρυα, Δημοκρίτω δε γέλως επήει".
Η έκφραση αυτή για τον Ηράκλειτο φαίνεται τόσο απλοϊκή όμως η αλήθεια είναι αυτή. Ο Ηράκλειτος ήταν ακατάδεκτος και άνθρωπος ερημικής φύσεως και πολύ απαισιόδοξος.
Ο Διογένης ο Λαέρτιος αναφέρει ότι κατελήφθη από μισανθρωπία,εγκατέλειψε τα εγκόσμια και απεσύρθη στα όρη,όπου ετρέφετο μόνο με βότανα.
Απεβίωσε από τη νόσο υδτωπικία υδρωπικία ή όπως λέγουν άλλοι ερευνητές από δαγκώματα κυνών. Στην δεύτερη αυτή εκδοχή οδηγούνται από το υπ αριθμόν 97 απόσπασμα του: " κύνες γαρ καταβαϋζουσιν ών άν μή γινώσκουσιν" = Τα σκυλιά γαυγίζουν όσους δεν γνωρίζουν.
Πιθανόν όμως αυτό να χαρακτηρίζει τους Εφεσίους,οι οποίοι παρομοιάζονται με κύνες που γαυγίζουν σε όσους δεν είναι ομόφρονες τους.
Για τις σπουδές του δε γνωρίζουμε παρά μόνο αυτό που αναφέρει στο με αριθμό 101 απόσπασμα του,όπου λέγει " εδιζησάμην εμεωυτόν"= ηρεύνησα τον εαυτόν μου. Σε νεαρά ηλικία προκάλεσε τον θαυμασμόν λέγοντας πως " ουδέν γνωρίζει".Όταν μεγάλωσε εγνώρισε τα πάντα χωρίς να γίνει μαθητής κανενός δασκάλου..
Από τα αποσπάσματα που διασώθηκαν από τα έργα του βγαζουμε το συμπέρασμα,ότι ο Ηράκλειτος είχε μελετήσει τα συγγράμματα των προγενεστέρων ιστορικών και φιλοσόφων,όπως και τους επικούς και ελεγειακούς ποιητές, Εκείνος όμως που άσκησε αληθινή επίδραση στη σκέψη του ήταν ο Ξενοφάνης και οι φιλοσοφικές θεωρίες του.
Η Αρχαία παράδοση αναφέρει,ότι από το συγγραφικό έργο του Ηράκλειτου,από το βιβλίο του "Περί φύσεως" διεσώθησαν μόνο 137 αποσπάσματα και από αυτά τα 12 αμφισβητείται η γνησιότητα τους.
Αυτό το σύγγραμμα του, το "Περί Φύσεως",ο Ηράκλειτος,αφιέρωσε στο ιερό της Θεάς Αρτέμιδας, υποδηλώνοντας, όπως αναφέρει ο Διογένης ο Λαέρτιος στο LX-5: " διήρηται εις τρείς λόγους εις τε τόν περί του παντός και πολιτικόν και θεολογικόν"= διηρείτο σε τρία μέρη,την Κοσμολογία,την Πολιτειολογία και την Θεολογία. Ένας όμως από τους ερμηνευτές και μελετητές του Ηράκλειτου, αναφέρει ότι το "Περί φύσεως" δεν είναι του Ηράκλειτου.Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το έργο του Ηράκλειτου είναι το " Περί Πολιτείας",.Άλλοι ερευνητές αναφέρουν ότι δεν είναι δικό του και υποστηρίζουν ότι δεν ήταν δυνατόν ο φιλόσοφος,ο οποίος ασχολείται με το κοσμολογικό πρόβλημα να παρεμβάλλει πολιτικές αντιλήψεις πολύ υβριστικές εναντίον των πολιτικών αντιπάλων του.
Ο Ηράκλειτος είχε ένα ιδιόρρυθμο ύφος,το οποίο δυσκόλευε την κατανόηση των αποσπασμάτων του γι αυτό ονομάστηκε Σκοτεινός από τον Τίτο Λίβιο.
Ο Ηράκλειτος αντιλέγει ότι αυτό το ύφος αρμόζει στην σοβαρότητα των θεμάτων του.
Ο Διογένης ο Λεέρτιος στο βιβλίο του "Λαέρτιον" στο 11-25 αναφέρει,ότι ο Σωκράτης μελέτησε το σύγγραμμα του Ηράκλειτου και το επέστρεψε στον Ευριπίδη,που του το είχε δανείσει και ζητούσε τη γνώμη του για το έργο αυτό.Ο Σωκράτης απάντησε: "α μεν συνήκα γενναία' οίμαι δε καί α μή συνήκα' πλήν Δηλίου τέ τινος δείται κολυμβητού"= όσα κατανόησα είναι σπουδαία' υποθέτω δε και όσα δεν κατανόησα' αλλ' όμως χρειάζεται έναν κολυμβητή από την Δήλο.
Η ασάφεια αυτή του Ηράκλειτου δεν έγκειται τόσο στις λέξεις που χρησιμοποιεί ή στην ελαττωματική φραστική διατύπωση όσο στην καινοτομία των αντιλήψεων,την απροσδόκητη και ταχεία σύγκρουση των ιδεών,που προσεγγίζουν αιφνίδια τα αντίθετα για να συμβιβαστούν στην μεταβλητή ενότητα μιάς διαρκούς εξέλλιξης.
Ο Ηράκλειτος δεν αναλύει τις ιδέες του ούτε καθιστά αυτές πειστικές με αποδείξεις επακριβώς λεγόμενες,ώστε να γίνεται φανερός ο εσωτερικός τους σύνδεσμος.Αντίθετα ο Ηράκλειτος προτιμά να προκαλεί την βίαιη σύγκρουση των ιδεών του με ζωηρότητα φαντασίας και με κάποιο πάθος από το οποίο εμπνέεται όλος ο εκφραστικός του τρόπος.
Από τον Ηράκλειτο προέρχονται οι παράδοξες,εκ πρώτης όψεως, φράσεις,οι οποίες όμως διεισδύουν στον νου και εκτυπώνονται στη μνήμη,όπως το απόσπασμα 62 " αθάνατοι θνητοί,θνητοί αθάνατοι,ζώντες των εκείνων θάνατον τον δε εκείνων βίον τεθνεώτες" = οι αθάνατοι είναι θνητοί,οι θνητοί είναι αθάνατοι ,αφού η ζωή αυτών είναι θάνατος εκείνων και η ζωή εκείνων είναι θάνατος αυτών.
Ολα τα αποσπάσματα του Ηράκλειτου δεν είναι δυσνόητα,υπάρχουν και αρκετά,που είναι ευκολονόητα,όπως το απόσπασμα 83 "ανθρώπων ο σοφώτατος προς θεόν πίθηκος φανείται και σοφία και κάλλει και τοις άλλοις πάσιν" ή όπως το απόσπασμα 101α " οφθαλμοί γαρ ώτων ακριβέστεροι μάρτυρες", ή όπως το απόσπασμα 107 "κακοί μάρτυρες ανθρώποισιν οφθαλμοί και ώτα βαρβάρους ψυχάς εχόντων, το με τον αριθμό 109 "κρύπτειν αμαθίην κρέσσον ή εις το μέσον φέρειν", το 70 " παίδων αθύρματα τα ανθρώπινα δοξάσματα" το υπ αριθμόν 61 "θάλασσα ύδωρ καθαρώτατον και μιαρώτατον, ιχθύσιν μεν πότιμον και σωτήριον, ανθρώποις δε άποτον και ολέθριον" και άλλα πολλά.
Η ασυνήθηστη ζωηρότητα των εικόνων που προβάλλουν μέσα από τα αποφθέγματα του Ηράκλειτου και η επιδέξια χρησιμοποίηση του αγαπημένου του σχήματος της αντιθέσεως προσδίδουν στα διασωθέντα αποσπάσματα του μία ασυνήθιστη γοητεία,αν και η μετάφραση τους δεν αποδίδει πλήρως το νόημα των,όμως μπορούμε να εκτιμήσουμε τον Ηράκλειτο ως ένα από τους μεγάλους ερασιτέχνες του αποφθεγματικού είδους.
Ως προς την γλώσσα του φιλοσόφου Ηράκλειτου,ο φιλόσοφος Αριστοτέλης στην Ρητορική του ΙΙΙ,1407β,15-25,παρατηρεί,ότι είναι δύσκολο να χωρίσουμε με σημεία στίξεως τα κείμενα του Ηράκλειτου,γιατί δεν είναι φανερό αν ορισμένοι προσδιορισμοί αναφέρονται στην προηγούμενη ή στην επόμενη φράση,όπως στην ατχή του συγγράμματος "του δε λόγου τουδ' εόντος αεί αξύνετοι
άνθρωποι γίγνονται",όπου η λέξη "αεί" δεν μπορούμε να καταλάβουμε σε ποιά λέξη αποδίδεται στην προηγούμενη "εόντες" ή στην επόμενη "γίγνονται"
Αυτό οφείλεται στα διαφορετικά διαλεκτικά ιδιώματα, που ομιλούσαν οι πολίτες στις διάφορες πόλεις της Ιωνίας.
Ο Ηράλκειτος είναι πολύ προοδευτικός στις φιλοσοφικές θεωρίες του.
Όπως ο Ξενοφάνης το ίδιο και ο Ηράκλειτος αντιλαμβάνεται τον κόσμο ως ένα ενιαίο σύνολο που ουδέποτε εγεννήθηκε και ουδέποτε θα χαθεί.
Ο Ηράκλειτος εκφράζει την πίστη του στην αιωνιότητα και στην υπάρχουσα στον κόσμο αιώνια κίνηση.
Από την εμπιστοσύνη του στην θεϊκή του κόσμου διάταξη πηγάζει η ευχαρίστηση, την οποίαν ο φιλόσοφος θεωρούσε ως ύψιστο αγαθό.
Η δε ευτυχία του ανθρώπου, κατά τη γνώμη του Ηράκλειτου εξαρτάται από αυτόν τον ίδιο τον άνθρωπο "ήθος ανθρώπου δαίμων" λέγει στο απόσπασμα 119.
Η επίδραση των θεωριών του Ηράκλειτου στην σκέψη των αρχαίων προγόνων ήταν πολύ σημαντική.
Όλοι επηρεάστηκαν από τον Ηράκλειτο.
Οι ιπποκρατικοί στις αντιλήψεις τους περί διαίτης.
Ο Αναξαγόρας στις διδασκαλίες του περί του Νου.
Ο Πλάτων στις θεωρίες του περί Ιδεών.
Ο Αριστοτέλης και οι στωϊκοί.
Και τη νεότερη φιλοσοφική σκέψη επηρέασαν οι αντιλήψεις του Εφέσιου φιλοσόφου.
Ολοφάνερη είναι επίσης η επίδραση του Ηράκλειτου στον Έγελο και στον Νίτσε.
Αυτός συνοπτικά είναι ο Ηράκλειτος,ο Εφέσιος, ο Προσωκρατικό φιλόσοφος,που θεωρεί το πυρ ως αρχή των όντων και λέγει ότι η πραγματικότητα τα πάντα ρει.
+
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου